Verboden Toegang op een openbaar fietspad?

De meeste grond op De Uithof is van de Universiteit. Meer in daarover kun je hier lezen. En die is van mening dat zij – op grond van dat eigendom – kunnen bepalen wat er wel en niet gebeurt in de universiteitswijk, ook in de ruimte die openbaar toegankelijk is. Zo mogen journalisten op De Uithof hun werk niet doen, zonder toestemming van de UU, is te lezen op hun website: "Voor fotograferen en filmen op het universiteitsterrein is vooraf toestemming nodig. De toestemmingsaanvraag wordt in principe alleen in behandeling genomen, voor pers, wanneer je aanvraag betrekking heeft op onderzoek en/of onderwijs; wanneer je in opdracht van de Universiteit Utrecht werkt."

Op diverse plekken op De Uithof staan borden, met daarop de tekst: "Eigen Terrein, verboden toegang voor onbevoegden". De borden staan bij terreinen die duidelijk bij een gebouw horen, maar ze staan ook bij het begin van wegen en fietspaden. En op de Heidelberglaan staan ze midden op de stoep.

Volgens een woordvoerder van de UU zijn de bordjes vooral bedoeld om het publiek te informeren. "Deze bordjes zijn bedoeld om bezoekers van het gebied duidelijk te maken dat zij zich op particulier gebied bevinden en zich bijvoorbeeld tot ons kunnen wenden, in plaats van de gemeente, als zij bijvoorbeeld vinden dat een weg niet voldoende onderhouden is en zij daar hinder van ondervinden. Of als ze bijvoorbeeld een evenement of actie in het Utrecht Science Park willen organiseren."

Met het verbod mogen onbevoegden zich niet op het terrein begeven. Maar wie is er bevoegd en wie niet? Dat is niet direct duidelijk bij het zien van de bordjes. Mag je bijvoorbeeld op de fiets van De Bilt over De Uithof richting stadion Galgenwaard fietsen? De woordvoerder laat weten dat zo'n fietstocht ongestraft kan. "In principe is iedereen bevoegd om het Utrecht Science Park te betreden." Wel kunnen overlastgevers volgens de UU met terugwerkende kracht onbevoegd worden verklaard. "Daarnaast kunnen we dus – doordat het Utrecht Science Park grotendeels particuliere grond is – regels stellen voor bijzonder gebruik zoals het organiseren van een evenement of het maken van video- of filmopnames."

Raadsleden reageren verbaasd over de vele verbodsbordjes die in op De Uithof hangen, zoals VVD-er Tess Meerding. "Dat iedereen bevoegd is vind ik dan merkwaardig", zegt zij. "Mijn uitgangspunt zou zijn dat dit gebied zo veel mogelijk openbaar is, want hier wonen mensen en gaan ze naar de universiteit. Tenzij er een goede reden is om voor specifieke gevallen een verbod op te leggen."

Op verzoek van RTV heeft Herbert Korbee, verkeerspsycholoog en jurist, zich in de situatie verdiept. Het 'met terugwerkende kracht onbevoegd verklaren' noemt hij onzin. "Je kunt wel toestemming vanaf heden intrekken omdat iemand zich niet aan de voorwaarden of huisregels heeft gehouden, maar dan nog alleen als die vooraf duidelijk kenbaar waren", zegt de jurist. Maar in het geval van de Uithof zijn er geen voorwaarden te vinden op de bordjes, ook geen verwijzing naar een website, of bij de toegangswegen van de Uithof. De Universiteit maakt die voorwaarden dus niet kenbaar. "Dat betekent strikt genomen dat niemand bevoegd is om het terrein te betreden en dat iedereen in overtreding is. Dan wordt het een moeilijk verhaal om op een bepaald moment groepen te gaan uitsluiten en dat bij de rechter hard te maken."

Over de bordjes met 'Eigen Terrein' én 'Verboden Toegang' is hij ook duidelijk, die slaan nergens op. "Ik heb dit nog nooit ergens gezien, het is dus zeker niet nodig om zoveel tegelijk via een bordje te regelen. Het roept alleen maar vragen op, in de praktijk hebben ze feitelijk geen effect."

Extra gecompliceerd wordt het als dergelijke bordjes bij doorgaande fietspaden staan, zoals op De Uithof het geval is. Herbert Korbee zegt: "De eigenaar van de grond bepaalt wie over zijn grond mag lopen of fietsen. Maar als een weg eenmaal openbaar is, gaat de wegbeheerder daarover en niet meer de eigenaar. Dan mag dus ook alleen de wegbeheerder bordjes op of langs de weg plaatsen." Als een weg dertig jaar achtereen door iedereen gebruikt kan worden, dan wordt hij openbaar, dat heet verjaring. "Ook particuliere wegen kunnen openbaar zijn, dat is kennelijk met een paar wegen op de Uithof het geval", zegt de jurist.

Op dit moment staan er bordjes, die aangeven dat er sprake is van een eigen terrein. Dat zou de verjaring opschorten. Maar de vraag is of die wegen al niet veel eerder verjaard zijn, dat er bijvoorbeeld tussen 1965 en 1995 geen bordje heeft gestaan. Dan is die weg dus openbaar en kan de Universiteit de wegen niet terug claimen door alsnog een bordje neer te zetten.

Tenslotte maakt Korbee korte metten met het parkeerbeleid van de UU en het UMCU, als zij een wielklem plaatsen op een verkeerd geparkeerde auto, dan begaan ze mogelijk een strafbaar feit. "Een wielklem mag alleen geplaatst worden door het bevoegde gezag, dus niet door particulieren, en alleen op grond van een door de gemeenteraad vastgestelde verordening. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat grondeigenaren privé-eigendommen van anderen aan de ketting leggen, dat neigt naar diefstal of verduistering", zegt de jurist.

VVD-raadslid Meerding vindt het heel bijzonder dat de bordjes er hangen onder andere vanwege het verbod voor journalisten om te fotograferen of te filmen in de buitenruimte op De Uithof. “Ik zou zeggen dat je daar gewoon moet kunnen filmen. Dat is een stukje persvrijheid, een journalist moet daar zijn item kunnen maken, als daar aanleiding toe is dan moet het gewoon openbaar zijn", zegt Meerding. "Je hebt ook wel eens gehad dat politieke jongerenorganisaties daar wilden flyeren, en dan vond de universiteit dat een reden om mensen weg te sturen. Maar eigenlijk valt dat onder de vrijheid van meningsuiting. Wat mij betreft gaat de persvrijheid boven dat verbod van de universiteit.”

Ook Esma Kendir fractievoorzitter van Student & Starter is kritisch over de bordjes: "Wij vinden het belangrijk dat het Utrecht Science Park een volwaardige wijk wordt, met allerlei voorzieningen en een welkome uitstraling." De partij snapt dat vanuit veiligheidsoverwegingen het op sommige plekken noodzakelijk is om een verbodsbord neer te hangen, maar dat bordjes bij bijvoorbeeld fietspaden niet bijdragen aan een welkome uitstraling. "Het moet een stukje Utrecht zijn, waar mensen zich vrij en fijn kunnen bewegen."