Ontsnappen uit het Pieter Baan Centrum? Dit voorjaar kan het

Het wordt geen klassieke escape room met puzzels, benadrukt Rik Stapelbroek van productiebedrijf Real Life Gaming. Je moet het meer zien als een levensecht computerspel. "Mensen worden ondergedompeld in een echte gevangeniswereld waar ze als helden uitkomen. Je wordt onderdeel van een andere wereld zoals je dat normaal kent van films, series of games, maar dit keer ben je zelf de hoofdrolspeler."

In de praktijk word je opgehaald met zo'n grote gele Amerikaanse bus, je gaat de poort door, krijgt een oranje overall aan en er wordt een klassieke gevangenisfoto van je gemaakt, een mugshot. Daarna is er geen ontsnappen meer aan; je wordt streng toegesproken door bewakers, uitgetest door medegevangenen en ook echt even opgesloten in een bewaakte cel. Zo'n 25 acteurs die cipiers of gevangenen spelen, nemen de deelnemers mee in een verhaal met meerdere scenes, met opdrachten en uitdagingen.

"Je kan (nep-) drugs dealen, je kunt je vermommen, bluffen, stelen en bewakers afpersen, of onder druk zetten. Je kan sloten kraken, opkomen voor andere mensen en ondertussen zie je alle cellen, gangen en de isoleercel. Je gaat daarbij scenes meemaken, zoals een bijvoorbeeld een gevangenisrel, alsof je in de film staat. Een beetje wat je bij Raveleijn in de Efteling hebt."

Uiteindelijk is het wel de bedoeling om te ontsnappen, wat – als het lukt – meteen een hoogtepunt is. "Dat is een soort natural high", zegt Stapelbroek die het spel ook aanbiedt in de Koepelgevangenis in Breda en in gevangenis De Kruisberg in Doetinchem. Prison Escape bestaat nu bijna tien jaar en om dat te vieren kwamen alle medewerkers gisteren langs voor een feestelijke startbijeenkomst in Utrecht. De komende weken volgen playtests om het spel te testen en audities, waarvoor ze dus ook nog kandidaten nodig hebben. "Daar kunnen mensen zich vanaf nu voor aanmelden." De première is dit voorjaar.

Nu wordt er nog volop geklust op de afdelingen en worden de scenario's geschreven, waarbij het de bedoeling is dat de specifieke geschiedenis van deze plek ook een rol krijgt in het spel. Het was immers geen gewone gevangenis, maar een observatiekliniek, waar werd gekeken of een verdachte zijn misdrijf had gepleegd onder invloed van een psychische stoornis. De scenarioschrijver kan wat dat betreft kiezen uit een lange lijst van beroemde personages, van de Heinekenontvoerders tot aan de uiteindelijk onschuldige verpleegster Lucia de B.

We proberen deelnemers ook wel na te laten denken over het krijgen of bieden van een tweede kans, zegt Stapelbroek. "Dit is natuurlijk een gebouw met zoveel maatschappelijke betekenis, daar moet je iets mee. Ook hier ga je mogelijk wel een vechtpartij tussen twee acteurs zien, of een steekpartij. Maar ik denk wel dat we hier een snufje de andere kant opgaan, doordat we een vleugel in gaan richten als gedragsvleugel. Het is nog steeds een supervette beleving, maar je komt er inhoudelijk ook rijker uit."

Prison Escape heeft zijn intrek genomen in zo'n beetje twee derde van de oude observatiekliniek aan de Gansstraat, het deel het dichtstbij het Oosterspoorbaanpad. De kliniek met vijftig cellen en isoleercellen én de voormalige vrouwengevangenis worden al sinds eind 2018 niet meer gebruikt, sinds de verhuizing van het Pieter Baan Centrum naar Almere. Sindsdien zitten er in het oude gebouw in Utrecht kleine bedrijven en ateliers en worden er soms festivals en voorstellingen gehouden. Over een paar jaar moet het complex verbouwd worden en wordt het geschikt gemaakt voor woningen en werkruimtes.