Als raadslid met zwangerschapsverlof? Dat kan meestal niet, en anders alleen heel lang

Rik van der Graaf, fractievoorzitter van de ChristenUnie is een jaar geleden vader geworden. De verlofregelingen die hij bij zijn werk als adviseur kreeg stonden in schril contrast met die in de gemeenteraad. Hij heeft één raadsvergadering gemist, een paar dagen na de geboorte van zijn kind. In de raad is geen geboorteverlof of ouderschapsverlof. Daarom heeft hij zelf geregeld dat een oud-raadslid zijn taken kort overnam.

Hij vertelt dat hij het belangrijk vond veel thuis te zijn in die tijd. "Dat eerste jaar maak je niet nog een keer mee, en ook voor de band is het goed. Uiteindelijk heb ik het zelf goed geregeld, maar niet omdat het goed geregeld is." Hij had geluk dat de ChristenUnie ruimte had voor een extra commissielid, maar zijn stem kon hij niet overdragen. Eén van de twee zetels van de partij bleef dus leeg tijdens beslissingen.

Hester Assen, in de raad namens de PvdA, liep tegen de rigide regeling aan voor het zwangerschapsverlof. Aanstaande moeders moeten tijdelijk ontslag indienen om vervangen te kunnen worden. En ze moeten zich ziek melden, met een verklaring van de huisarts. "Mijn huisarts stond vrij perplex toen hij dat hoorde", vertelt Assen. Ook van der Graaf verbaast zich erover: "Dat is toch krankzinnig?"

Assen baalde zelf vooral dat ze haar verlof alleen in blokken van zestien weken op kon nemen. Dat was te kort, maar het dubbele was ook niet nodig geweest. "Ik had er graag 24 gewild, dan was ik ook precies na het reces weer begonnen. Dat kon niet. Dat vond ik wel gek."

Anne Sasbrink, raadslid namens de Partij voor de Dieren, zit middenin haar verlof en herkent het verhaal van Assen. Ze ging iets eerder in haar zwangerschap met verlof, en had daardoor nog maar zes weken over na de geboorte. "Dat was echt te weinig, maar ik heb ook een passie voor het werk in de raad, dus ik had twintig weken denk ik wel genoeg gevonden. Bovendien moet bij elke verlenging de vervanger opnieuw beëdigd worden."

Dat levert niet alleen Sasbrink veel gedoe op. De raad moest vorige week speciaal bijeenkomen om haar vervanger te beëdigen, terwijl daarvoor al bekend was dat ze langer zou blijven. Burgemeester Dijksma zei na de formaliteit: 'Het is best bijzonder dat wij nu eigenlijk een verlenging van een verlof met een extra ceremoniële vergadering doen. De heer Van Heuven (fractievoorzitter PvdD, red) en ik zijn ook bezig met een extra lobby namens u allemaal, om die verlofregeling te moderniseren. Dus we hopen dat iedereen meeluistert, want dat is heel belangrijk." De raadsleden reageerden met applaus en geroffel op de tafels.

Sasbrink ziet ook voordelen van een lange vervangingstermijn. Haar eerste ervaring in de raad was als vervanger van Eva van Esch, 32 weken lang. "Dat vond ik als vervanger heel fijn. Dan heb je de tijd om er in te komen en kan je zelf ook echt wat achterlaten." Tegelijkertijd heeft ze ook wel eens géén verlof genomen wanneer dat wel verstandig was geweest. "Na een auto-ongeluk had ik er eigenlijk even tussenuit gemoeten. Maar dat wilde ik niet, want ik vond zestien weken veel te lang."

De onafhankelijke organisatie die de Eerste en Tweede Kamer adviseert over de verlofkwestie vindt modernisering ook belangrijk. Voor zwangerschapsverlof stellen ze een eerste termijn van zestien weken voor, die vervolgens aangevuld kan worden met blokken van vier weken. Voor geboorte- en adoptieverlof, stelt het college voor te onderzoeken of tijdelijke stemoverdracht kan worden ingevoerd, net als voor langdurig zorgverlof bij mantelzorg.

Sasbrink denkt het daar wel mee eens te zijn. Van der Graaf vindt dat "op zich goed", maar zegt dat je dan nog niet het werk dat erbij komt kijken kan overdragen. "Ik zou dan nu ook in één keer de stap maken van maak het zo modern als bij bedrijven." Ouderschapsverlof en kortdurend zorg- of calamiteitenverlof hoeft niet te worden aangepast vindt het college.

In een commissiedebat noemt demissionair minister van Binnenlandse zaken Hugo de Jonge het "best een weerbarstig onderwerp". "Met vaak zelfs gevolgen voor de grondwettelijke bepalingen die daarover gaan." Het ministerie komt in het eerste kwartaal van 2024 met een reactie op het advies.