Statiegeld op je online bestelling: een topidee of praktisch onuitvoerbaar?

Het epicentrum van de pilot bevindt zich in een winkel aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht. Bij &meer verpakt eigenaresse Serin Gokhan alle online bestellingen in een Boxobag en neemt ze diezelfde zakken vervolgens weer in. Als klanten zo'n verpakking willen, betalen ze 3,95 euro extra. Die krijgen ze bij het inleveren weer terug.

Gokhan zelf is enthousiast. Met haar winkel wil ze zo duurzaam mogelijk zijn, maar op één vlak is dat lastig. "Elke dag krijgen we heel veel orders die we versturen, en daarmee ontstaat ook een hele afvalberg." Om dat verminderen nam ze contact op met BOXO, een bedrijf dat zich volgens de eigen website richt op 'herbruikbare verzendverpakkingen en retoursystemen'.

Daarmee is het bedrijf zo'n drie jaar bezig, vertelt mede-oprichter Lucas Hullegie. "Tot nu toe zijn we vooral druk bezig geweest met het ontwikkelen van de verpakking zelf. Die worden gemaakt van gebruikte Big Bags", legt hij uit. Dat zijn zakken die bijvoorbeeld in de bouw worden gebruikt voor zware draagklussen. "Dat materiaal is dus oersterk."

Nu wordt de zakken dus in Utrecht voor het eerst uitgetest. Volgens Hullegie leidt dat tot nu toe tot vooral positieve reacties. "Het is gevoelsmatig natuurlijk best een drempel om dingen weer in te leveren, maar we horen dat mensen het heel makkelijk vinden." Uiteindelijk is het de bedoeling dat zo'n inleversysteem op véél meer plekken in Nederland komt.

Dat is volgens Hullegie hard nodig, want hoewel de bezorgbranche steeds duurzamer wordt, blijven de verpakkingen achter. "Er wordt steeds vaker met een elektrisch busje of met de fiets bezorgd, maar de verpakking is nooit veranderd: dat was karton, dat is karton." De Boxobag moet daar verandering in brengen. "Waar we op mikken is deze zakken voor 500 bezorgingen te gebruiken. Daarmee bespaar je enorme bergen karton. Hergebruik is in onze ogen veel logischer."

Klinkt als een goed idee, maar niet iedereen ziet het zitten. Lector logistiek Walther Ploos van Amstel van de Hogeschool van Amsterdam is kritisch op het idee, al vindt ook hij dat verpakkingsmateriaal hét pijnpunt in de bezorgindustrie is. "De sector is heel duurzaam, maar produceert op een gemiddelde dag een hele Efteling vol aan karton."

Toch is een herbruikbare verpakking volgens hem niet de oplossing. "Voordat zo'n verpakking hergebruikt kan worden, zit hij minimaal twee weken in de keten. Als hij 500 keer mee moet, betekent dat dat de zak 1000 weken en dus minimaal 20 jaar mee moet gaan. Dat lijkt me onhaalbaar en daarnaast niet rendabel."

Bovendien is het de vraag of het niet bijdraagt aan het vergroten van een ander probleem. Want pakketjes ophalen bij een pick-up-point gebeurt volgens Ploos van Amstel in 60 procent van de gevallen met de auto. "Dat zal met dit ook zo zijn. In Nederland is één ding duidelijk: pick-up-points zijn niet duurzaam." Het zou betekenen dat de CO2-emissie, die volgens de lector nu "bijna nul" is, weer omhoog zou schieten. "Daar schiet je dus weinig mee op."

Hullegie van BOXO kent de kritiek van Ploos van Amstel, maar is het er niet mee eens. Volgens hem zijn de zakken juist speciaal gemaakt om zo lang mee te gaan. "Dat Big Bag-materiaal slijt niet snel en bovendien is het logistieke proces van vervoerders zo ingericht dat verpakkingen weinig slijten."

Daarnaast is het verdienmodel volgens Hullegie niet minder dan het nu is, maar anders door hergebruik in plaats van recycling. "Voor kartonnen dozen betalen webshops per keer een bedrag, maar met zakken als de Boxobag betaal je per gebruik. En een kartonnen doos kun je niet repareren of schoonmaken, een herbruikbare zak wel. Dat is het idee achter ons verdienmodel."

Ten slotte denkt Hullegie dat mensen best bereid zijn de zakken te voet of met de fiets naar een inleverpunt te brengen. Als dat inleverpunt maar dichtbij is. "Nu moet je vaak 5 kilometer reizen om bij een ophaalpunt te komen, dat willen mensen niet fietsen. Het is onze bedoeling dat netwerk fijnmaziger te maken dan hoe pakketpunten nu werken. En bij die punten is ook niet veel opslagruimte nodig zoals nu bij pakketpunten, want de lege zakken kun je gewoon terug invouwen."