Jongeren verlamd door klimaatstress? Ga actievoeren, zegt de Utrechtse studente Romée
Utrecht - Het allesverlammende gevoel dat de wereld naar de knoppen gaat en er toch niets meer tegen te doen is. Dat heet klimaatstress. Een op de vijf jongeren heeft er last van. Ze voelen zich moedeloos, machteloos, piekeren en slapen slecht. Dat blijkt uit een onderzoek van Ipsos in opdracht van Milieudefensie Jong.
Student Romée (24) uit Utrecht had ook klimaatstress. De zorgen uitten zich in verdriet, woede en machteloosheid. Inmiddels gaat het beter. "Ik heb me als activist aangesloten bij Extinction Rebellion. Dit helpt om mijn gevoel om te zetten in iets positiefs."
Systeemverandering
Ze heeft ook echt het gevoel dat de wereld te redden is. "Systeemverandering is nodig. We moeten af van het koloniale kapitalistische systeem van winst maken." Romée beseft dat het moeilijk is om dit te realiseren, maar is ervan overtuigd dat het kan als genoeg mensen bereid zijn om zelf iets te doen.
Ze ziet vrienden en medestudenten met klimaatstress. Ze zijn moedeloos, eten geen vlees meer en vliegen niet of nauwelijks. Sommigen willen zelfs geen kinderen vanwege de klimaatproblemen. Romée ziet dat niet als oplossing. Ze moedigt generatiegenoten - maar zeker ook ouderen - aan om vooral actie te gaan voeren. "Dat hoeft niet op de A12 voor Extinction Rebellion, er is bijvoorbeeld ook de Indigenous Liberation March op 12 oktober."
Voor het Ipsos-onderzoek zijn duizend mensen tussen de 16 en 30 jaar ondervraagd. Het grootste deel ziet klimaatverandering als problematisch en ervaart negatieve gevoelens. Een kwart geeft aan dat er juist te veel aandacht voor de crisis is en 16 procent vindt dat klimaatverandering een punt van aandacht is, maar grotendeels wordt overdreven.
Boosheid, angst en verdriet. Dat zijn de gevoelens die bijna alle ondervraagden herkennen als ze denken aan klimaatverandering. Bijna een kwart van alle ondervraagden geeft aan te twijfelen over het krijgen van kinderen. Degenen bij wie de zorgen echt tot klimaatstress leidt (21 procent), hebben vaak ook fysieke klachten als vermoeidheid en hoofdpijn. Het gaat bij die groep vaker om hoogopgeleiden dan praktisch geschoolden en ze zijn vaker man dan vrouw. Vrouwen hebben ondanks klimaatstress vaker de overtuiging dat er nog iets tegen te doen is.
Universiteit Utrecht
'The end of the world as we know it', het is een veelbezongen fenomeen en een populair Hollywoodgenre, maar dus ook in toenemende mate reden tot kopzorgen en fysieke problemen. De Universiteit Utrecht boog zich vorig jaar al over de vraag hoe jongeren behoed kunnen worden voor klimaatstress. Een antwoord ligt in het onderwijs, concludeerden de onderzoekers. Ze bepleitten lesmethodes die de natuurlijke creativiteit en verbeeldingskracht van jongeren stimuleren. En waarbij ze leren denken in mogelijkheden en oefenen om een alternatieve toekomsten te verbeelden.
De onderzoekers signaleerden namelijk een vicieuze cirkel tussen dystopische toekomstbeelden, klimaatstress en een gebrek aan handelingsperspectief. "Appelleren aan schuldgevoelens en angst werkt alleen maar demotiverend."
Klimaatpsycholoog
Klimaatpsychologen Sara Helmink en Sara Wortelboer zijn de oprichters van klimaatpsychologie.com. Het platform buigt zich bijvoorbeeld over vragen als: hoe kunnen mensen effectief en doeltreffend omgaan met de klimaatcrisis (adaptatie)? Hoe kunnen we de klimaatontwrichting door menselijk gedrag afremmen (mitigatie)? En waarom is het zo lastig om in actie te komen en hoe kunnen we patronen doorbreken (weerstand begrijpen)?
Zij geven ook tips hoe je met emoties over het klimaat om kunt gaan. Ze adviseren bijvoorbeeld om er met gelijkgestemden over te praten, of iets met je emoties te doen, zoals bij een milieubeweging gaan. Ook zijn er steungroepen. Daarnaast kan je hulp krijgen van een psycholoog die zich heeft toegelegd op eco-emoties. Er zijn steeds meer van dit soort klimaatpsychologen.
Romée zocht nooit hulp bij een klimaatpsycholoog. Bij Extinction Rebellion vindt ze al voldoende steun. De beweging heeft volgens haar een cultuur waarin onderling veel wordt gepraat over angsten en goed voor jezelf zorgen belangrijk is. "Ik vind daarin voldoende steun."
Klimaatstress mag dan een grote factor zijn onder jongeren, Romée ziet dat er meer speelt. "Er is sprake van een mix van problemen. Naast klimaatverandering is ook sprake van studiedruk, woningnood, hoge huren, economische problemen en grotere politiek tegenstellingen."
