Somber beeld in vrolijke kleuren 'schreeuwt om aandacht' op Utrechts Janskerkhof
Utrecht - Je kan er bijna niet omheen, letterlijk. Het grote kunstwerk van kunstenares Saskia Stolz op het Janskerkhof in Utrecht beslaat zo'n tweeënhalf bij vier meter. "Dit beeld schreeuwt om aandacht", zegt Stolz.
En dat is ook de bedoeling. Stolz wil met imposante beeld aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren. Zelfdoding is namelijk doodsoorzaak nummer één in die doelgroep.
Het is een bijzonder persoonlijk project voor Stolz. Zeven jaar geleden was Stolz betrokken bij het kunstproject Small Victims, Large Numbers, over kindermishandeling. Een vrouw was tot tranen toe geroerd en sprak Stolz aan. De zoon van de vrouw had zichzelf een jaar eerder van het leven beroofd. Of Saskia dáár geen aandacht aan wilde besteden, zelfdoding onder jongeren.
Stolz deed de belofte, maar omdat haar eigen vader een jaar later uit het leven stapte, bleef het liggen, zogezegd. "Dat kwam even te dichtbij." Nu, zoveel jaren later, heeft ze zich verdiept in de problematiek. Voor dit kunstwerk heeft ze Stichting 113 Zelfmoordpreventie ingeschakeld.
Ze sprak met tientallen jongeren over het probleem, onder wie Marjolein. "Ik heb een hele donkere kant in mij die er nog steeds is, ook al gaat het nu best wel goed. Ik kan weken achter elkaar niet blij zijn, nergens van genieten, me afvragen wat ik hier doe, in het leven. En nu weet ik beter dat ik daar niet naar hoef te luisteren. Maar het hoort wel bij mij", vertelt Marjolein op de website Stille Strijd.
Stolz is eigenaresse van de Power of Art House, een artistieke denktank. Zij plaatsen altijd kunstobjecten in de openbare ruimte waarmee ze aandacht vragen voor maatschappelijke thema's. Zelfdoding is doodsoorzaak nummer één onder jongeren. "Er rust een behoorlijke taboe op depressie, terwijl erover praten juist zo belangrijk is om het isolement te doorbreken."
Want er wordt misschien meer over mentale gezondheid gesproken dan pakweg dertig jaar geleden, maar het gaat lang nog niet goed genoeg. "Als je het onderwerp aansnijdt komen er wel verhalen los." Maar dat wil niet zeggen dat er al genoeg over gesproken wordt, meent de kunstenares. "Het onderwerp is veel groter dan je denkt", zegt Stolz.
Het aantal zelfdodingen door jongeren tot 30 jaar is de afgelopen jaren toegenomen. Het gaat met name om jongvolwassen mannen tussen 20 en 30 jaar. In 2022 maakten in Nederland 67 jongeren (onder 20 jaar) en 241 jongvolwassenen (tussen 20 en 30 jaar) een einde aan hun leven. Het aantal jongens ligt gemiddeld twee keer zo hoog dan bij meisjes. Het komt neer op gemiddeld zes zelfdodingen per week door deze jonge doelgroep.
Ook Stichting 113 Zelfmoordpreventie is blij met de aandacht voor het thema. "Bij iedere zelfdoding komt ongelooflijk veel pijn en verdriet kijken. Dit moeten we meer met elkaar onder ogen gaan zien. Elkaar écht zien. Het verminderen van het aantal zelfdodingen is namelijk alleen mogelijk als iedereen meedoet. Als we samenwerken als maatschappij: van de docent op de middelbare school, de coach bij voetbal tot aan de schuldhulpverlener of de buurman", zegt Scarlet Hemkes van Stichting 113 Zelfmoordpreventie.
Het gesprek aangaan hierover is essentieel, zegt Hemkes. "Iedere burger kan in Nederland bijdragen aan suïcidepreventie. Alleen al door het gesprek met iemand aan te gaan. De vraag te stellen. Dat is spannend, maar kan je eenvoudig (en gratis) leren via onze Vraagmaar.nl training."
De gemeente Utrecht haalde het kunstwerk naar de stad. “We zijn als stad blij dat we dit kunstwerk tijdelijk in Utrecht een podium kunnen geven. Want we zien dat mentale klachten bij veel jongeren spelen. Met dit kunstwerk hopen we het bewustzijn bij alle Utrechters te vergroten en het onderwerp bespreekbaar te maken. Kunst in de openbare ruimte is een prachtige manier om thema’s als deze aandacht te geven”, zegt Eva Oosters, wethouder Cultuur.
Het rondreizende kunstwerk blijft nog twee weken in Utrecht, daarna trekt het door naar Breda.
Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl.
