Utrechtse arts ongerust over zorgmijders: 'Ik moet patiënten echt overtuigen'

Huisarts Nanja Danhof.
Huisarts Nanja Danhof. © RTV Utrecht
Utrecht - De kosten voor de dokter, tandarts of fysiotherapeut zijn voor veel mensen te hoog. Het gevolg: ze gaan niet meer of stellen het uit, met alle gevolgen van dien. "Als je het ontbijt voor je kinderen niet eens kan betalen, staat medische zorg op de tweede plaats", vertelt huisarts Nanja Danhof van Gezondheidscentrum Kanaleneiland in Utrecht. Het zou volgens haar al helpen als fysiotherapie weer in het basispakket komt en medicatie wordt vergoed.
Uit onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland, onder ruim 9000 deelnemers, blijkt dat een op de vijf Nederlanders in 2022 zorg heeft gemeden of uitgesteld vanwege de kosten. Ook besparen mensen met chronische aandoeningen op zaken die het leven kleur geven. “Geen vakantie, geen uitstapjes, heel sober allemaal", laat een ondervraagde patiënt laat weten. En: "Twee dagen doen met een venkelknol en in de kou zitten onder een dekbed op de bank vanwege rugpijn.”
Danhof ziet dit soort schrijnende gevallen in haar praktijk, zeker sinds de inflatie. "Ik hoor van mensen hier uit Kanaleneiland ook dat ze de koelkast niet meer gevuld hebben." Ook gaan patiënten bijvoorbeeld niet naar fysiotherapie, omdat ze er geen verzekering voor hebben. Danhof: "Of ze denken: ik ga toch maar niet die echo laten maken, of toch maar niet bloed laten prikken, want dat gaat van mijn eigen risico af en dat kan ik nu niet betalen." Het gaat niet alleen om minima, ook studenten mijden zorg, constateert de Utrechtse huisarts.
Ik moet patiënten overtuigen om naar een specialist te gaan
Huisarts Nanja Danhof
Uit het rapport van de Patiëntenfederatie blijkt dat sommige mensen zelfs niet naar de huisarts gaan, uit angst een doorverwijzing te krijgen. “Ik leef alleen en ga zo min mogelijk naar de huisarts, uit angst om naar de specialist gestuurd worden en daarvoor de kosten uit het 'eigen risico bedrag' te moeten betalen”, tekent de federatie op.

Gedoe over doorverwijzingen

Ook dit is herkenbaar voor Danhof. Dagelijks kampt ze met gedoe over doorverwijzingen. "Ik moet veel patiënten echt zien te overtuigen om naar een specialist te gaan." Enerzijds speelt angst een rol, maar het gaat vaak ook om de kosten. Danhof ziet 'shopgedrag': patiënten die op zoek gaan naar de goedkoopste zorgaanbieder. En steeds meer mensen gaan de landsgrenzen over. "Laatst had ik nog een man in mijn praktijk die om financiële redenen een maagverkleining in het buitenland liet uitvoeren."
Het mijden van psychische zorg gebeurt ook. Soms betreft het mensen die complexe geestelijke gezondheidszorg nodig hebben. "Los van de wachtlijsten komt het ook voor dat er zorgpartijen zijn waarvan ik denk: die zou geschikt zijn voor mijn patiënt, maar die hebben dan geen contract met de verzekeraar."
Ik heb twee afgebroken kiezen, maar kan de tandarts niet betalen
Respondent
Voor ruim de helft van de ondervraagden leidde het mijden of uitstellen van zorg tot pijn of klachten, blijkt uit het onderzoek. Voor 62 procent zorgde het voor extra stress of angst. Medicijnen bij de apotheek worden het vaakst zelf (bij)betaald, gevolgd door mondzorg en middelen van de drogist, zoals pijnstillers, vitamines en wondverzorging.
Dat heeft gevolgen, blijkt uit een opmerking van een van de ondervraagde patiënten. “Ernstige tekorten in bijvoorbeeld vitamines en veel onrust in het hoofd, door het minder medicijnen nemen voor ADHD in verband met de hoge eigen bijdrage.”

Verzekeringstips Nibud

Aan het eind van het jaar kun je je zorgverzekering aanpassen of overstappen naar een andere aanbieder. Wat is verstandig? En waar moet je op letten? Budgetvoorlichter Nibud adviseert drie stappen:

1. Stel prioriteiten. Zet voor jezelf op een rij welke zorg je wil verzekeren. Welke zorg heb je nodig? Wil je dat alle zorg wordt vergoed? Of betaal je liever minder per maand en neem je het risico dat je zelf bij moet leggen?
2. Vergelijk. Er zijn allerlei vergelijkingssites die je kan gebruiken om te bepalen welke verzekering in jouw geval, met jouw wensen, voordelig uitpakt. Kijk bij Consuwijzer.nl voor tips om een goede vergelijker te vinden.
3. Stap over. Kies je voor een nieuwe verzekeraar, dan zorgt deze meestal ook dat de oude verzekering wordt opgezegd. Sluit de nieuwe verzekering dan wel voor 1 januari af.

Nibud stelt verder: "Soms biedt een werkgever een gezamenlijke aanvullende zorgverzekering aan met korting. Ook bij ouderenbonden, patiëntenverenigingen of vakbonden kun je soms bij zo’n collectieve zorgverzekering terecht." Meer informatie vind je hier.

Mondzorg en fysiotherapie

Vooral mondzorg (45 procent) en fysiotherapie (23 procent) worden gemeden. Een respondent laat weten: "Ik heb fysio al drie jaar uitgesteld. Tandartskosten totdat ik niet meer anders kon. Medicijnen niet opgehaald, omdat ik te veel rekeningen had. Loop met best veel pijn rond, wat dan ook weer doorwerkt op je psychische gestel." Een ander zegt: "Ik heb twee afgebroken kiezen, maar ik kan de tandarts niet betalen."
Suzanne Plomp heeft een praktijk voor mondhygiëne in Overvecht. Ze ziet geen toename van verwaarloosde gebitten. "Zo extreem is het niet. De cliënten die bij me komen, zien de noodzaak van de behandelingen echt wel in, maar er zijn wel meer mensen die rekening houden met hun verzekerde bedrag en wat ze daar per jaar aan kunnen besteden." Ook vindt Plomp het jammer dat de verzekering die de gemeente heeft ingekocht voor sociale minima minder vergoedt dan voorheen. "Ik vind dat eigenlijk niet kunnen."
Diana Veldman, directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie Nederland, vind de uitkomst van het onderzoek alarmerend. “Goede zorg hoort in Nederland voor iedereen toegankelijk te zijn, maar is dat duidelijk niet. Hoe lager het inkomen, hoe vaker zorg gemeden wordt. Dit beïnvloedt de gezondheid en de kwaliteit van leven van mensen enorm. Wat de Patiëntenfederatie betreft grijpen we de verkiezingen en het nieuw te vormen kabinet aan om met gerichte, effectieve en structurele maatregelen te komen om dit probleem op te lossen.”

Dit moet er gebeuren volgens de Patiëntenfederatie

- Forse verlaging van het eigen risico
- Ruimhartig gemeentelijk beleid voor minima
- Betere toegang tot mondzorg en fysiotherapie vanuit de basisverzekering
- Stapeling zorgkosten verminderen door regelingen te versimpelen en drempels weg te nemen
- Behoud van Wmo-abonnementstarief, tenminste voor voorzieningen als dagbesteding, respijtzorg en begeleiding
- Extra bijkomende kosten voor mensen die in een instelling voor intensieve zorg wonen aanpakken
- Impact van stapeling zorgkosten op het besteedbaar inkomen en bestedingskeuzes in kaart brengen en benutten voor beleid