Utrechtse noodlocatie oplossing voor grote treinstoring: wat gebeurt er op die plek?
Utrecht - Toen een IT-storing gisteravond het treinverkeer in en om Amsterdam opnieuw stillegde, besloot ProRail de verkeersleiding te verplaatsen naar een zogeheten backuplocatie in Utrecht.
Op hemelsbreed een kleine kilometer van Utrecht Centraal sturen elf verkeersleiders op dit moment het spoorvervoer in de hoofdstad aan. "Het is de eerste keer dat een dergelijke uitwijklocatie door ons gebruikt wordt", duidt een woordvoerder van ProRail. "Deze plek bestaat al tien jaar en het is de enige in Nederland."
De noodruimte aan de Admiraal Helfrichlaan werd ruim tien jaar geleden ingericht in het OCCR, het Operationeel Controle Centrum Rail. Of zoals het op de eigen site staat: het landelijke controlecentrum van de dagelijkse operatie voor het Nederlandse spoorwegnet. Het is ook de plek waar de dagelijkse aansturing voor het landelijke spoornet geregisseerd wordt.
Voor de aansturing van de treinen is gewoon heel specifieke kennis nodig
Daar, in een aparte zaal, staan alle faciliteiten paraat om een niet-werkende spoorlocatie elders over te nemen. "Er is veel in getest en geoefend, maar hij werd tot vandaag nooit gebruikt voor daadwerkelijke situaties. Tot vandaag. Des te fijner dat we 'm nu hebben, want het heeft ervoor gezorgd dat het verkeer rondom de storing vanochtend weer langzaam op gang kwam."
Vanwege de centrale ligging huist de uitwijklocatie in Utrecht. De verkeersleiders werden, samen met aanvullend personeel, in de loop van de nacht en onder andere met hulp van busjes hierheen gebracht. "Zij moeten daar fysiek aanwezig zijn. Voor de aansturing van de treinen is gewoon heel specifieke kennis nodig."
Omschakelen en opnieuw opstarten
De IT-storing ontregelde gisteravond het treinverkeer in Midden-Nederland behoorlijk. In het bijzonder hadden tienduizenden fans daardoor moeite om naar het concert van popidool Harry Styles in de Johan Cruijff ArenA te komen. Een deel van de reizigers kon later op de avond zelfs niet meer thuiskomen.
Waarom de backuplocatie niet eerder in gebruik werd genomen, is niet helemaal duidelijk. "Dat is moeilijk aan te geven. Wat zeker in de overweging mee heeft gespeeld, is dat het in gebruik nemen van een dergelijke verkeerspost - en dat weten we door het vele testen - zo'n vier uren duurt. De systemen moeten omgeschakeld worden, het personeel vervoerd en ook in Utrecht moet de boel worden opgestart. Dat duurt even", legt de ProRail-woordvoerder uit.
Mede daarom werd besloten eerst te beoordelen hoe groot de storing was. Daarnaast zaten op het moment van die storing nog mensen vast in treinen die onderweg waren. "Met dat wat we nog wél in Amsterdam konden, en dat was heel beperkt, hebben we eerst die treinen geprobeerd naar een station te krijgen. Zo hoefden de passagiers niet in een wagon te blijven zitten."
Ook bij de tweede storing, rond een uur of acht gisteravond, keek ProRail eerst naar de omvang ervan. Omdat overschakelen daarheen uren zou duren, zou het waarschijnlijk niet meer mogelijk zijn daarna weet treinen te laten rijden. "De keuze voor zo'n overstap nemen we allesbehalve lichtvoetig. Het had ook gekund dat we het probleem binnen een uur opgelost hadden. In zo'n geval baal je ervan dat je dan al uren bezig bent met het verhuizen naar Utrecht."
Mogelijke cyberaanval?
Over de oorzaak van storing is nog steeds niets bekend en dat is volgens ProRail uitzonderlijk. "We hebben vaker te maken met een IT-storing. Soms zijn ze zo klein dat niemand er iets van merkt. De andere keer zijn ze groter waardoor een deel van het treinverkeer uitvalt. We weten nu nog niet goed genoeg wat er aan de hand is en dus kan ik ook niet zeggen wat dan de oplossing gaat zijn en of het vergelijkbaar is met vorige situaties. Dat het zolang duurt voordat we achter de oorzaak zijn, is wel uniek. Meestal zien we dat - gelukkig wel - iets sneller."
Wel sluit de spoorwegbeheerder een mogelijk gerichte cyberaanval zo goed als uit. "Ik heb geen signalen ontvangen die daarvan uitgaan. We hebben geen berichten van derden gekregen die vermoeden dat zoiets aan de hand is." De storing staat daarbij volledig los van andere spoorstoornis, zoals het personeelstekort.
Ondanks dat het treinverkeer weer langzaam in het oude ritme komt, is ProRail nog druk doende de oorzaak te onderzoeken. Dit doen ze niet alleen met eigen experts, maar ook met externe ICT-leveranciers. "Voor ons is het probleem nog niet opgelost. Alleen door de oorzaak te vinden, kunnen we ervoor zorgen dat de storing niet weer terugkomt. Ik ga ervanuit dat we daarom voorlopig vanuit de uitwijklocatie blijven aansturen, morgen ook nog. Gelukkig kunnen we vanuit Utrecht nu zoveel mogelijk treinen op en om Amsterdam laten."
Vanmorgen startte het treinverkeer weer langzaam op, onze verslaggever was daarbij:
Niet goed, geld terug?
Reizigersorganisatie Rover uit Amersfoort helpt gedupeerde reizigers om mogelijke kosten terug te krijgen. Onder wie dus de vele Harry Styles-fans die het concert van hun idool net wél of net níet haalden. Zo kun je met een fysiek of digitaal kaartje, gekocht op 4 juni voor 17.12 uur, het volledige aankoopbedrag terugkrijgen als je de geplande reis niet gemaakt hebt. Hetzelfde geldt voor alternatief vervoer: heb je de bus genomen om tóch op plaats van bestemming te komen dan heb je recht op vergoeding van de extra gemaakte kosten.
Begonnen aan de reis, maar halverwege gestrand? Dan kun je je wenden tot het GTBV: Geld terug bij vertraging. De NS beloofde eerder vandaag al "ruimhartig te compenseren". Zo zou de spoororganisatie open staan voor het terugbetalen van kosten aan eten, slapen en dus alternatief vervoer. Op de site van NS staat informatie over het bijbehorende declaratieproces.
