Dankzij deze nieuwe website met bierfeitjes kun jij komend weekend indruk maken op je vrienden

Een detail van het schilderij van de 'Nachtwacht' in de Heineken Experience in Amsterdam, een museum over het biermerk en de brouwerij.
Een detail van het schilderij van de 'Nachtwacht' in de Heineken Experience in Amsterdam, een museum over het biermerk en de brouwerij. © ANP
Utrecht - Wie met de juiste ogen een wandeling langs de Oudegracht maakt, ziet de sporen van het bierverleden van Utrecht. En nee, dan doelt bierhistoricus Kees Volkers niet op een verdwaald blik pils dat er nog ligt van Koningsdag. "Utrecht heeft een hele rijke bierhistorie, dat weten veel mensen niet. Maar de volkswijk Zeven Steegjes bijvoorbeeld, die is gebouwd door een brouwerij."
Het Nederlandse bierverhaal moest maar voor eens en altijd goed opgeschreven worden, vonden ze bij de Stichting Erfgoed Nederlandse biercultuur. Daarom nam Volkers met mede-bierliefhebbers het initiatief voor een 'Canon van de Nederlandse Biercultuur', een website - verdeeld in zeven tijdvakken - om feit van fabel te scheiden.
Want er wordt "vrij veel onzin" over bier verkondigd, verzucht Volkers. "Ik zal twee voorbeelden noemen. Er wordt altijd gezegd dat men vroeger alleen maar slappe bieren dronk. Daar is niks van waar, er was vanaf de Middeleeuwen tot de negentiende eeuw een ontzettend rijke biercultuur met sterke en minder sterke bieren. Een ander onzinverhaal is dat mensen vroeger alleen maar bier dronken omdat het water te vies zou zijn. Zeker in Utrecht was dat niet het geval, het water in de gracht was heel schoon."

Vinger opsteken

Even een kort lesje Nederlandse biergeschiedenis. De Canon onderscheidt zeven tijdvakken: 'Oerbier' (900), 'Gruitbier' (900-1300), 'Hoppenbier' (1300-1550), 'Het vrije bier' (1550-1650), 'Bier in verval' (1650-1835), 'Beijersch Bier' (1835-1980) en – kroegfeitje voor dit weekend – sinds 1980 leven we in het tijdvak: 'Verscheidenheid in bier'. Want er gebeurt veel op biergebied, zegt Volkers verheugd. "Er zijn nog nooit zoveel brouwerijtjes geweest, dat is echt leuk voor de diversiteit."
Dat was ooit wel anders in ons land, zegt hij. "Na de Tweede Wereldoorlog ging het van kwaad tot erger. Er werd alleen maar pils gebrouwen en hard geconcurreerd op de prijs. De ene na de andere brouwerij werd overgenomen door een groter concern. Het bierleven was erg saai: toen ik studeerde hoefde je in de kroeg alleen maar een vinger op te steken. Er was toch maar één keuze."

Dagelijks rantsoen

Hoewel er in Utrecht dus een groot bierverleden ligt, stond het niet per se bekend als een echte brouwstad. "Het was een grote stad en elke grote stad had tientallen brouwerijen. Het was, net als brood, gewoon onderdeel van het dagelijkse rantsoen. Waar veel mensen woonden en veel markten waren, werd ook gewoon veel bier gedronken." Of iedereen dan altijd dronken was? "Nee hoor. Niet meer dan nu in ieder geval. Het werd gewoon door iedereen gedronken, er was nog niet zoveel keuze toen. Koffie, thee en jenever kwam allemaal pas later, rond de zeventiende eeuw."
Inmiddels is er voor bierliefhebbers met negenhonderd brouwerijen in ons land genoeg te kiezen, niet alleen in smaak maar zelfs met of zonder alcohol. "Hoewel die negenhonderd brouwerijen ook wel weer minder zullen worden. Je ziet nu al dat de grote weer kleine overnemen. Grote brouwerijen als Heineken nemen gewoon een belang in die kleinere brouwerijen die al een goede naam hebben opgebouwd. Maar goed, dat is weer een ander verhaal voor een andere keer", zegt Volkers. Want over bier is hij nog lang niet uitgepraat.
Meer feiten over de Nederlandse biercultuur lezen? De Canon vind je via deze link.