De ouderenzorg van de toekomst? ‘Verpleeghuizen gaan verdwijnen’
Utrecht - Geef ouderen een persoonsgebonden budget net zoals bij de kinderbijslag, zodat mensen zelf hun zorg kunnen inkopen. Daarmee wordt de ouderenzorg een stuk eenvoudiger te organiseren. Dat zegt gezondheidseconoom Guus Schrijvers bij RTV Utrecht. Hij denkt dat er een scheiding komt tussen wonen en zorg en dat verpleeghuizen niet meer van deze tijd zijn. Er moet iets veranderen vindt de deskundige, want de ouderenzorg zoals we die nu kennen is niet lang meer vol te houden.
Guus Schrijvers doet zijn verhaal in de podcastserie 'Zorgen' van RTV Utrecht. In deze serie gaat verslaggever Iris Tasseron samen met haar moeder van 90 en zoon van 27 op onderzoek uit. Welke vorm van ouderenzorg is nu nog mogelijk voor haar moeder en wat moet je doen om je voor te bereiden op de toekomst?
In de vierdelige serie neemt Iris Tasseron je mee in haar onderzoek. Ze gaat bij mantelzorgers langs, loopt een dienst mee met een wijkverpleegkundige en bezoekt een verpleeghuis. In gesprekken met haar moeder en zoon wordt duidelijk tegen welke dilemma's je kunt aanlopen. Eén ding is duidelijk: mantelzorger worden we allemaal, maar daar kun je je wel op voorbereiden.
Over een jaar of 20 is het aantal ouderen verdubbeld en de groep werkenden nog verder geslonken. Nu al is er een groot personeelstekort in de zorg en dat wordt dus alleen maar groter. De zorg moet dus anders georganiseerd worden vindt Schrijvers, "Waar we naartoe gaan, dat is scheiden van wonen en zorg. Stel dat ik dit huis inruil voor een appartement met drie kamers, dan zou je dat heel makkelijk tegenwoordig met die apparaten en dingen kunnen inrichten. Verpleeghuiszorg aan huis dus."
Schrijvers denkt dat verpleeghuizen steeds meer gaan verdwijnen en dat de zorg dus vooral aan huis wordt geleverd. Alleen mensen die geen geschikt huis hebben en ook geen netwerk van mantelzorgers komen dan nog op een zaaltje terecht. Schrijvers: "Je ziet nu al dat ouderen, waar ik zelf ook bij hoor, anticiperen op hun toekomst. Het zou kunnen dat ik met mijn verstand en mijn inkomen best mijn oude dag kan regelen. Andere mensen met een huurhuis en minder kennis zouden dat mogelijk niet kunnen. Je krijgt dus een tweedeling in de maatschappij."
Minder regels en mensen controleren
Om die zorg aan huis te kunnen regelen moet je wel de regels gaan veranderen, vindt Schrijvers. Volgens hem zit de overheid nog veel te veel vast aan allerlei wetten. "In het parlement wordt dan gepraat over het integraal zorgakkoord en dat gaat over systemen. Ik heb liever dat ze praten over wat doen we aan die wachtlijsten in de ouderenzorg. We hebben eigenlijk in Nederland drie wetten die gaan over de zorg, de Wet langdurige zorg, de Zorgverzekeringswet en de Wet maatschappelijke ondersteuning. In andere landen heb je er maar twee. Eentje voor de medische verzekeringen en eentje voor de langdurige zorg."
Je natje en je droogje, dat kun je allemaal wel regelen met het personeel dat beschikbaar is, maar dan sterf je niet in waardigheid
Het systeem van de kinderbijslag spreek Schrijvers erg aan. "Wij kregen kinderbijslag zonder dat daar op stond: u moet daarvoor ieder jaar een nieuwe winterjas kopen voor uw kind. Als dat geld in de grote pot gaat dan is dat ook goed." Volgens de gezondheidseconoom kan dat ook met het persoonsgebonden budget (pgb) voor ouderenzorg. "Dan krijg je een pgb voor verzorging en verpleging thuis. Als je dat op een andere manier wil aanwenden dan eigenlijk de bedoeling is dan kan dat, zoals bijvoorbeeld een keertje bootje varen in de Biesbosch en dat kan voor menige gehandicapten heel fijn zijn."
Risico op misbruik is volgens Schrijvers makkelijk op te lossen. "Stel dat je zegt: nou, ik ga dat geld niet uitgeven aan verzorging en verpleging maar aan flessen sherry. Ja dan komt er dus eens in de drie maanden iemand kijken hoe het met je is. Hoe is het met u, wat doen al die flessen hier? Ja dan wordt beoordeeld of je er wel op een volwassen manier gebruik van maakt."
Luister hier naar de podcastserie Zorgen:
Personeelstekort in de zorg
Dan nog het punt van dat personeelstekort, want ook voor zorg aan huis heb je personeel nodig. Ook daar heeft gezondheidseconoom Schrijvers over nagedacht. "Er is een vicieuze cirkel naar beneden. Omdat het zo hard werken is, krijg je toch minder mensen die zin hebben om daar te werken. Je moet proberen dat tij te keren en dat is best moeilijk."
Een oplossing zou de beloning kunnen zijn denkt Schrijvers. "Hou het salaris hetzelfde, maar pas de onregelmatigheidstoeslag toe. Ga beter betalen. Vooral op die momenten dat het moeilijk is personeel te krijgen." Daarmee is het probleem nog niet helemaal opgelost, want volgens Schrijvers is het personeel veel te veel tijd kwijt met regeltjes en administratie.
"Wat ook belangrijk is dat je verzorgenden en verpleegkundigen kunt mobiliseren binnen een bepaalde wijk, zodat je dus niet zoveel reistijd hebt. Je natje en je droogje en je ontlasting en zo ja, dat kun je dan allemaal wel regelen met het personeel dat beschikbaar is. Maar dan sterf je niet in waardigheid."
Om het leven voor ouderen wat aangenamer te maken heb je dus altijd mantelzorgers nodig vindt Schrijvers. "Die mantelzorg is ook wel leuk om oude herinneringen mee op te halen en om even te wandelen. Het hoort er ook nu eenmaal bij dat er periodes zijn dat je heel veel mantelzorg moet bieden aan je familie."
