Twee jaar later is toeslagenaffaire nog altijd 'groot trauma': gedupeerden demonstreren in Utrecht

© RTV Utrecht
Utrecht - "Sorry is niet genoeg", staat op een van de rode protestborden voor het pand van het Belastingkantoor in Utrecht. Een handjevol gedupeerde ouders - de demonstratie was een spontane actie - demonstreert hier tegen wat zij zien als een trage afhandeling van de toeslagenaffaire. Het gaat te langzaam en bovendien is de compensatie niet toereikend, vinden ze. "Herstel ongekend onrecht snel en eerlijk."
Melinda Reiph uit Woudenberg is één van de gedupeerden. "Ik zit al vijftien jaar in deze ellende en wil gewoon afsluiting. Ik heb 30.000 euro gekregen en er is een excuusbrief gekomen, maar voor de rest moet je maar wachten tot je verder kan gaan."
Paula Bouwer uit Amersfoort, gedupeerde en initiatiefneemster van de actie heeft ook 30.000 euro teruggekregen. "Dat is mijn eigen geld, dat is nog geen compensatie. Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder, en de volgende stap is nog niet gemaakt."
In 2020 besloot het kabinet gedupeerde ouders versneld 30.000 te betalen, om ze zo snel mogelijk te helpen. Maar volgens deze moeders is het daar tot nu toe bij gebleven.
© RTV Utrecht

Kinderen

Nog steeds lopen Paula en Melinda tegen problemen aan. Bijvoorbeeld als het gaat om de kindregeling. Dit is een regeling bedoeld als steun in de rug voor kinderen en jongeren van gedupeerde ouders. Paula benadrukt dat de situatie veel gezinnen onder grote stress heeft gezet.
Afhankelijk van de leeftijd krijgt het kind een bedrag van twee- tot tienduizend euro. Eén van de kinderen van Bouwer valt buiten de boot. "Hij is net iets te oud, maar het zwaarst gedupeerd. Hij heeft geleden onder een gebrek aan geld, gebrek aan aandacht, een moeder die zestien uur per dag moest werken. Het is mogelijk om via de hardheidsclausule de Belastingdienst te vragen om af te wijken van de normale gang van zaken. Zij wil dat dan ook graag voor haar zoon regelen. Maar Bouwer zegt dat zij op haar verzoek, e-mails en telefoontjes geen reactie krijgt. "Compensatie biedt voor hem juist veel hoop en geeft een stukje erkenning, dat hij zo geleden heeft."
Ook Melinda zegt dat ze problemen heeft met de kindregeling: "Iedere keer schuift het op en worden de kinderen weer teleurgesteld. Er is nog veel om recht te zetten."

De Belastingdienst heeft verschillende regelingen om ouders te compenseren. Dit bestaat bijvoorbeeld uit de kinderopvangtoeslag waar de ouder eigenlijk recht op had, maar bijvoorbeeld ook uit een vergoeding voor gemaakte kosten, zoals het betalen van rente en inschakelen van juridische hulp. Ook krijgen de ouders een vergoeding van 25 procent over het bedrag wat zij oorspronkelijk onterecht moesten terugbetalen. Naast deze materiële schade geeft de Belastingdienst een vergoeding voor de immateriële schade, voor de zorgen en het leed van de ouders. Dit gaat om 500 euro per halfjaar.

Gedupeerde ouders krijgen minimaal 30.000 euro. Op dit moment hebben ruim 23.000 ouders dit bedrag ontvangen. Later wordt bij de integrale beoordeling bekeken op welk bedrag gedupeerden precies recht hebben. Als dit hoger ligt, wordt dit alsnog betaald. Ligt het lager, hoeven de ouders niet terug te betalen.

Veel ouders moeten lang wachten op de integrale beoordeling. Op dit moment wachten ruim 36.000 ouders op een volledige beoordeling van hun situatie. Ouders die zich eind 2021 of dit jaar aanmeldden worden in 2025 of 2026 beoordeeld. De Belastingdienst schrijft op hun site zelf te vinden dat de integrale boordeling te lang duurt en dat ze de werkwijze willen aanpassen.

Het duurt volgens de Belastingdienst onder meer zo lang omdat heel veel ouders zich hebben aangemeld, namelijk bijna 59.000, en omdat iedere situatie apart moet worden bekeken.

Het lot

Het is duidelijk, de demonstrerende toeslagenouders vinden de compensatieregeling niet voldoende. Lang dacht Bouwer dat er helemaal niets aan te doen was, en dat ze genoegen moest nemen met de problemen die ze met de Belastingdienst had. Ze moest bijvoorbeeld soms opeens 1000 euro extra betalen aan de belastingdienst of grote sommen geld terugbetalen. Soms ging dat gepaard met boetes. "Ik dacht: dit is mijn lot. Toevallig las ik rond de val het kabinet een artikel in de krant van een vrouw, en dacht ik: hey, verrek, dat is net mijn verhaal. Na lang aarzelen meldde ik me aan als gedupeerde. Vrij snel daarna kreeg ik bevestiging dat ik dat inderdaad officieel was."
Het was een begin van een "groot trauma" voor Bouwer. "Dan weet je dat je heel je leven voor niets hebt gewerkt. En je weet dat je het leven van je kinderen niet zelf geruïneerd hebt. Dat het niet mijn schuld was, was een lange periode van groot verdriet", zegt Bouwer zichtbaar geëmotioneerd.

Stichting

Vorig jaar besloot Brouwer de Stichting Herstel Ongekend Onrecht te beginnen. Zij wil onder andere erkenning voor de gedupeerde gezinnen en dat de organisatie bij de Belastingdienst verbeterd wordt. "Gaandeweg ben ik mensen gaan interviewen en leerde ik meer ouders kennen. Die verhalen gaan je voorstellingsvermogen te boven. Op een gegeven moment dacht ik: ik moet stoppen met werken. Er moet hier gewoon meer aandacht voor komen."
Bouwer protesteert dan ook niet alleen om wat er misgaat bij de Belastingdienst, maar óók omdat ze vindt dat er meer bekendheid moet komen voor de verhalen van ouders. "Ik wil dat mensen het weten, niet alleen in Nederland, maar over heel de wereld. Er moet hier een einde aankomen, dat je op basis van racisme op deze manier mishandeld wordt."

In een reactie laat Aukje de Vries, staatssecretaris Toeslagen en Douane weten: "Ik begrijp heel goed dat ouders gefrustreerd zijn omdat ze lang moeten wachten. Ik spreek vaak met ouders. Zij hebben veel ellende meegemaakt en willen het allemaal achter zich laten, zo snel mogelijk. Daar werken wij iedere dag hard aan. Helaas is er géén eenvoudige oplossing die het herstel voor ouders sneller en beter maakt. Het blijft complex vanwege de grote omvang van de groep gedupeerde ouders. En ze hebben ook niet allemaal dezelfde problemen.

Er gebeurt ook veel om gedupeerde ouders te helpen. Mensen die zich aanmelden krijgen snel een eerste beoordeling (dan horen ze of ze gedupeerde zijn). Dat doen we binnen zes maanden maar vaak ook sneller. Gedupeerde ouders krijgen 30.000 euro en wij helpen hen met het aanpakken van schulden. De publieke schulden worden kwijtgescholden en bij mensen met private schulden pakken we de betalingsachterstanden aan. Als iemand ondanks de ondersteuning acuut in de problemen komt helpen we direct, bijvoorbeeld om uitzetting te voorkomen. Ook kunnen gedupeerde ouders terecht bij de gemeente voor ondersteuning. Sommige ouders hebben de 30.000 euro gebruikt voor het aflossen van schulden terwijl dat niet de bedoeling was. Ook hiervoor hebben die ouders inmiddels een oplossing aangereikt gekregen.

Voor de kinderen van gedupeerde ouders is er sinds november de kindregeling. Daarvoor krijgen zij een steuntje in de rug. Ik denk dat dit een belangrijke stap is. Het is ook een stap waarvan ouders hebben aangegeven dat ze deze belangrijk vinden. Er moet nog veel gebeuren, maar er worden ook belangrijke stappen gezet."