Olifant in het Pandhof, kindje Jezus onder de Dom: een Napolitaanse kerststal in een Utrechts jasje
Utrecht - Zetten we die herder voor of onder de Domtoren, moet de olifant bij het Pandhof of toch voor de Winkel van Sinkel? Twee Italiaanse kerststalinrichters zijn druk aan het overleggen waar de beeldjes van de enorme Napolitaanse kerststal van Museum Catharijneconvent uit Utrecht moeten staan. Het is een immense klus om alle achthonderd beeldjes de perfecte plek te geven. Vanaf vandaag is de kerststal voor iedereen te bezoeken.
Jozef, Maria, een os, een ezel en honderden andere stalgasten in Napolitaanse kerststal Museum Catharijneconvent
Even terug naar vorig jaar. Toen slaagde het museum erin om een unieke 18de eeuwse kerststal van een Napolitaanse familie te kopen. Het museum bezat al honderd beeldjes, die sinds 1932 elk jaar te zien waren. Nu kwamen er dus zevenhonderd beeldjes bij.
Het afgelopen jaar zijn ze allemaal gerestaureerd en zijn er nieuwe, Utrechtse decorstukken gebouwd. Komende kerst staan ze te schitteren in de Catharinakathedraal. Maar voordat het zover is, moet er nog heel wat gebeuren. En daar komen dus die Italiaanse kerststalinrichters bij om de hoek kijken. Zij hebben de beeldjes eerst in Napels tip top in orde gemaakt en zijn nu dus in Utrecht.
De Napolitaanse kerststaltraditie is al zo'n 1000 jaar oud. Begon het ooit met een stal met Jozef, Maria, het kindje Jezus, de os en de ezel, later werd dat uitgebreid met een bonte verzameling types, zoals rijke burgers, volkse marktkooplui, dronkenlappen, muzikanten en een hele stoet met dieren, zoals natuurlijk ossen, ezels en kamelen maar ook een struisvogel en een olifant.
De liefde voor de Napolitaanse kerststal is de neven Sergio Catello en Carlo Lacoletti met de paplepel ingegoten. Sergio: "We werken al generaties lang met kerststallen, mijn vader, mijn grootvader, zijn vader, dus we hebben echt een band met de beeldjes. We bekijken elk figuurtje om te bepalen welke rol ze gaan spelen en in welke scène. Je moet er echt gevoel voor hebben. Je kijkt naar een gezicht en zet het beeldje op de goeie plek. Je wilt een sfeer creëren die echt is. Het is natuurlijk een Napolitaanse sfeer. Ik weet niet of het lijkt op jullie sfeer, maar het lijkt op wat er nu in onze stad gebeurt. De markten zijn druk, chaotisch, luidruchtig, dat proberen we ook hier neer te zetten."
Bij de elite in Napels ontstond een ware kerststallenstrijd. Wie had de mooiste en de grootste? De beeldjes en decorstukken werden gebouwd door de allergrootste kunstenaars. Ook de Spaanse koning Karel van Bourbon was een fan. Hij haalde een hele groep kerststalkunstenaars en -handwerkslieden uit Napels om zijn kerststal allure te geven. Uiteindelijk verspreidde de kerststaltraditie zich door geheel Europa.
Een delicate vraag
De stal werd van generatie op generatie doorgegeven en werd ook steeds verder uitgebreid. Nog steeds is het heel gebruikelijk om er nieuwe elementen aan toe te voegen. Zoals in dit geval dus het Pandhof, het oudste huisje van Utrecht, de werfkelders, de bloemenmarkt en sterrenwacht Sonnenborgh. De Winkel van Sinkel aan de Oudegracht is de herberg waar Jozef en Maria niet welkom waren en de onderdoorgang van de Domtoren is de stal.
Wat vinden Carlo en Sergio daar eigenlijk van? Sergio: "Dat is een hele delicate vraag, we hebben hier wel discussies over met het museum. In onze traditie maken we natuurlijk Napolitaanse gebouwen, jullie stad is perfect, ik vind hem echt heel mooi. Toen we hier over spraken was het uitgangspunt: wij creëer iets uit Napels, jullie vroegen wat uit Utrecht toe. Wij hebben een herberg jullie hebben dit, dus we maken hier de herbergscène. Natuurlijk is de geboortescène met de heilige familie eigenlijk niet in een gebouw als dit. In Napels hebben we twee oplossingen: de grot en de tempel."
Sergio en Carlo zijn zo'n drie weken bezig om alle beeldjes en decorstukken op de goede plek te krijgen. De beeldjes krijgen een metalen pin in hun been of poot, waarmee ze stevig in het decor staan. Want de opbouw is in het museum en de tableaus met de scènes moeten nog wel naar de kerk gebracht worden.
De mannen hebben zichzelf aangeboden voor de klus. Want meewerken aan zo'n zeldzame kerststal dat is toch heel bijzonder. Sergio: "Het is zo'n enorme stal. De mogelijkheid om ermee te spelen - zet ik een figuur hier neer, of is er toch een betere plek omdat hij met die figuur spreekt - dat is erg leuk om te doen. Alles is bijzonder, alles is spannend."
De Napolitaanse kerststal is te zien van 18 dec 2022 - 8 jan 2023. De toegang is gratis. Ingang via de binnentuin van museum Catharijneconvent.
Bekijk hier de reportage die het programma Route C van RTV Utrecht vorig jaar maakte, toen de beeldjes net in Utrecht waren.:
Catharijneconvent verwerft unieke Napolitaanse kerststal
