94 jaar oud en vol op de barricades: Joan vs de gemeente over een afvalbak

Dat wethouder Susanne Schilderman bij jou thuis aanschuift is geen vanzelfsprekendheid, je moet er doorzettingsvermogen voor hebben om dat voor elkaar te krijgen. En als iemand doorzettingsvermogen heeft dan is het Vermeulen, die dat direct corrigeert: “Zeg maar Joan.” In 1963 streed Joan met succes tegen de plannen om een snelweg aan te leggen vanaf de A27 bij het Rietveld Schröderhuis naar het Ledig Erf. Het was de tijd dat ook het plan ontstond om de Catharijnesingel te dempen ten faveure van een snelweg. Joan klom op de barricades en kwam er pas vanaf toen het plan van de Oostelijke Invalsweg van tafel was.

Vanaf 1976 nam ze vijftien jaar lang het voortouw in de Adviesraad voor het Milieu, een tijd dat strijden voor een gezond milieu nog niet zo vanzelfsprekend was als nu. Toen ze in 1991 afscheid nam, kreeg ze van de gemeente een paraplu cadeau.

Joan is van plan om minstens 100 jaar te worden. “En daarna zien we wel.” En dus gaat het straatbeeld in haar eigen wijk bij het Wilhelminapark haar nog steeds aan het hart. Toen de gemeente in haar wijk Het Nieuwe Inzamelen aankondigde trok ze ten strijde. Eerst uit praktisch oogpunt, want hoe moet een bejaarde met een rollator nu een zware vuilniszak wegbrengen naar zo’n container? Toen ze de komst van het Nieuwe Inzamelen niet kon tegenhouden, veranderde ze van tactiek: die container mag never nooit niet in dat mooie stukje groen in de wijk komen.

De actievoerder op leeftijd organiseerde een jaar geleden een heuse betoging Maar ook dat zette onvoldoende zoden aan de dijk. En dus bestookte ze vervolgens Wethouder Schilderman met telefoontjes. Die bezweek onder de aanhoudende druk. “Ik maakte vandaag met mijn ambtenaren een fietstocht door de wijk Oost”, zegt Schilderman bij haar bezoek aan Joan. “We hebben een groot aantal locaties bezocht waar dit soort containers moeten komen.” Daarbij hebben ze met niemand gesproken, behalve met Joan. Eén van de ambtenaren legt uit dat er in eerste instantie 150 bezwaren zijn binnengekomen, met betrekking tot 80 locaties voor zo’n nieuwe ondergrondse containers. Maar dat aantal is inmiddels teruggebracht tot drie, waarvan de Willem de Zwijgerlaan van Joan er eentje is.

Tekst loopt door na de foto

Joan ontvangt de wethouder (D66) eerst in haar woonkamer, en daarna gaat het gezelschap de straat op, waar andere buurtbewoners zich aansluiten bij het protest. Joan is duidelijk over Het Nieuwe Inzamelen: “Ik geloof er helemaal niet in. Er is bijvoorbeeld helemaal geen rekening gehouden met gemakzucht. Die krijg je niet uit de mens, zelfs niet met boetes.” Ze doelt op zogenoemde bijplaatsingen, vuilniszakken en andere zooi die naast de container gezet wordt. Haar zoon Jaap is op de fiets door de stad gegaan en heeft alle troep de naast de container lag, gefotografeerd. Joan biedt een fotoboekje glunderend aan de wethouder aan. Die heeft geen pasklaar antwoord.

Een ambtenaar moet Schilderman redden. Zij betoogt dat het bijplaatsen bestreden wordt, dat er zakken open worden getrokken en dat daders worden opgespoord. En wee het bedrijf dat een blauwe zak bijplaatst, die kan al helemaal rekenen op de aandacht van de lokale BOA’s. En Joan hoeft zich al helemaal geen zorgen te maken, volgens de ambtenaar: “Onze verwachting is dat dit deel van de stad een hele goede wijk is.” Het zorgt voor hoon bij zoon Jaap, die in zijn fotoboek aanwijst dat er ook in ‘goede Utrechtse wijken’ wordt bijgeplaatst.

De ambtenaren en de wethouder zijn zichtbaar onder de indruk van de strijdbaarheid van de oude dame. Die wil schoorvoetend accepteren dat er een ondergrondse container in de straat komt, maar dan nog steeds niet in het perkje, met het spaarzame groen in de straat. Zoon Jaap wijst een alternatieve locatie aan, enkele tientallen meters verderop. Maar die plek wordt direct afgeserveerd door de ambtenaren, het zou niet kunnen vanwege kabels en leidingen. Jaap weerlegt dat, hij heeft onderzoek gedaan in het Klic-systeem met ondergrondse leidingen. En hij heeft gekeken toen de straat openlag: “Daar zitten helemaal geen kabels en leidingen.” Als Joan over ruim zes jaar, ver na haar honderdste verjaardag het loodje legt, dan staat haar opvolger al in de startblokken, zoon Jaap is minstens even strijdbaar als zijn moeder.