Bas overwon gokverslaving in praatgroep en waarschuwt (online)spelers: 'Op de lange termijn win je nooit'

© Bas
Utrecht - Leugens, schulden en een slecht geweten. Gokverslaafden lopen rond met grote geheimen. Bas (33) uit De Meern kent het gevoel. Tussen zijn 24ste en 28ste is hij verslaafd. Op het dieptepunt gaat hij twaalf keer per week naar Holland Casino in Utrecht.
Bas is inmiddels afgekickt via een praatgroep van stichting AGOG. Hij voorziet meer verslaafden nu de online gokmarkt is opengesteld. Vooral jongeren zijn volgens hem kwetsbaar. Met één druk op de knop kan je gokken op je telefoon of computer.
"Het is er 24 uur per dag en er zijn heel veel reclames", zegt Bas. "Mensen realiseren zich niet hoeveel schade dat veroorzaakt. Alleen al de geluiden van de roulettetafel kunnen je triggeren als je verslavingsgevoelig bent." Hij pleit voor één systeem en één account voor alle online gokbedrijven. Dat moet het makkelijker maken om te stoppen. Dat is heel belangrijk. "Op de lange termijn win je nooit als gokker."
Bas ging twaalf keer per week naar het casino in Utrecht

Het casino als veilige haven

Een verslaving gaat gepaard met onderliggende problemen. Ook bij Bas. Op school krijgt hij te horen: je kan het niet. Eenmaal volwassen wil hij het tegendeel bewijzen. Hij gaat extreem hard werken in de horeca. Zeven dagen per week, tien uur per dag. "Ik verloor mijn sociale leven, had geen rust meer en zag alleen mijn collega's nog." Het casino is in de buurt van zijn werk. Voor zijn bezoekjes heeft hij een smoes: hij kan er makkelijk parkeren. Waarom dan niet meteen even naar binnen?
Het casino wordt zijn bubbel: een veilige haven met andere mensen dan zijn collega's en gezelligheid. "Ik kon er ontspannen en werd even niet geconfronteerd met de buitenwereld." Het gaat van kwaad tot erger. Als gokken zijn leven beheerst en Bas zijn hypotheek en rekeningen niet meer kan betalen, neemt hij een creditcard. Ook steelt hij fooien van zijn werkgever. Hij vraagt het casino om hem de toegang te ontzeggen, maar dat blijkt nog knap lastig.
Dat zijn baas hem betrapt en voor het blok zet om zijn verslaving op te biechten aan zijn ouders wordt zijn redding. "Dat zinnetje 'ik ben verslaafd', dat breekt je. Het is zo confronterend en ook heel hectisch. Je moet alles gaan uitleggen. Maar door te praten in een zelfhulpgroep kwam ik tot rust en kreeg ik ruimte in mijn hoofd. Het is het beste wat me is overkomen. Ik kon daardoor weer gaan bouwen en heb nu een stabieler leven. Ik ben mijn baas dus heel dankbaar."
Het lucht op om je geheim te delen met lotgenoten
Hulpverlener Marco
Zijn schulden heeft hij inmiddels afgelost bij zijn ouders. Gokken doet hij niet meer, maar nog altijd bezoekt Bas de praatgroep in Utrecht. In een afgehuurd zaaltje komen wekelijks twaalf tot twintig gokverslaafden uit de regio bij elkaar. Samen wisselen ze ervaringen uit, anoniem desgewenst. "Het is het begin van een oplossing", vertelt gespreksleider Marco. "Veel gokkers zijn eenzaam in hun verslaving. Hier vinden ze erkenning en herkenning. Het lucht op om je geheim te delen met lotgenoten."
Marco kan het weten, want ook hij is gokverslaafd geweest. "Ik speelde vooral op de ouderwetse fruitautomaten in snackbars, kroegen en hallen. Online gokken heb ik niet gegaan. Ik wist al dat ik een groot probleem had en kon het me niet veroorloven." In 2015 belandt hij bij de praatgroep van AGOG. Later gaat hij er als vrijwilliger aan de slag om anderen te helpen. "Dat beviel zo goed dat ik daarnaast betaald werk ben gaan doen in de verslavingszorg en dan niet alleen op het gebied van gokken."
© ANP
Na de praatgroep kunnen deelnemers doorstromen naar de reguliere verslavingszorg. Maar Marco adviseert gokkers minimaal een jaar wekelijks naar de sessies te komen. "Dat moet je jezelf gunnen om grip te krijgen op je probleem. Ik heb mijn bezoeken zelf pas na zes jaar afgebouwd en omdat ik nu zelf in deze sector werk blijf ik elke dag nog bezig met mijn herstel."
Voor de praatgroep van vrijwilligersorganisatie AGOG zijn geen wachtlijsten en de sessies zijn gratis. Wel wordt een bijdrage gevraagd voor de koffie, thee en zaalhuur.
Familieleden, partners en vrienden van gokverslaafden erbij betrekken is cruciaal
Hulpverlener Marco
AGOG heeft diverse locaties verspreid over het land. "Ik kan niet zeggen dat er in de stad of regio Utrecht meer gokproblemen zijn dan in andere steden of regio's", zegt Marco. "Zeker nu er veel online wordt gespeeld, is het niet meer gebonden aan je woonplaats en de aanwezigheid van een speelhal of casino. Het speelt dus overal."
Gokken leidt naast schulden tot ontwrichte gezinnen, scheidingen, criminaliteit en baan- en woningverlies. AGOG staat niet voor niets voor Anonieme Gokkers en Omgeving Gokkers. 'Omgeving' slaat op de naasten van de verslaafden. "Ouders, broers, zussen, partners en ook vrienden worden zoveel mogelijk bij het hulptraject betrokken. Dat is cruciaal. Dat je met de mensen om je heen over je probleem kan praten. Dat zij ook weten hoe ze ermee om moeten gaan, dat hun stem wordt gehoord en dat ze de aandacht krijgen die ze verdienen."

Online gokken

Om te gokken hoef je niet meer naar een casino, speelhal of illegale site. Op je computer of telefoon, log je zo even in. Legaal, betrouwbaar en veilig, zeggen aanbieders. Verslavingsexperts maken zich zorgen over de normalisering van gokken.
De omzet van gokbedrijven komt voor een belangrijk deel uit probleemspelers. De groei wordt gestuwd door reclames. Het afgelopen jaar werden dagelijks gemiddeld vijftien kansspel-spotjes, goed voor zeven minuten reclame, via Ster uitgezonden op de Nederlandse Publieke Omroep. Een gepland verbod moet per 2023 ingaan, maar vertraging ligt op de loer.

De cijfers
Vorig jaar ging de online gokmarkt open. In de eerste helft van 2022 werd 486 miljoen euro vergokt. Mogelijk komt het bedrag over het hele jaar boven het miljard uit. Gerekend was op ongeveer 800 miljoen euro omzet. Er zijn zo'n 563.000 actieve gokaccounts. Gemiddeld verspelen gokkers 153 euro per maand. Op 1 oktober 2021 waren er 10 vergunninghouders, inmiddels zijn het er 22.

Hulpverlener Marco ziet een groot probleem in de vele reclames voor gokken. "De put moet nu worden gedempt, terwijl het kalf al is verdronken." Marco staat zeker niet alleen. "Ook onze grootste kritiek is het reclamegeweld", zegt Floor van Bakkum, manager Preventie bij verslavingszorg Jellinek. "Daarmee zijn nieuwe groepen spelers aangetrokken, maar marktgroei was nooit het doel. De opening van de markt had gericht moeten zijn op de bestaande spelers en het beschermen van deze groep."
Door de gokreclames zou je haast denken dat je stom bent als je het niet doet
Floor van Bakkum, manager Preventie bij Jellinek
Jellinek vindt dat gokbedrijven zich niet aan de vooraf gestelde voorwaarden houden. "Het verhaal achter de legalisering was dat mensen beschermd zouden worden tegen verslavingsrisico's. Maar gokken is nu juist genormaliseerd door de grote hoeveelheid reclames, de shirtsponsors in het voetbal en de inmiddels verboden bekende Nederlanders die in reclames de boodschap overbrachten: kijk ik ben slim, ik ga lekker gokken. Je zou haast denken dat je stom bent als je het niet doet."
Van Bakkum van Jellinek ziet dat het aantal gokkers toeneemt en dat de bedragen ook hoger worden. Per maand wordt gemiddeld 153 euro verspeeld. Dat zegt niet zoveel, vindt Van Bakkum van Jellinek. "Er zijn dus ook mensen die meer uitgeven en zeer waarschijnlijk zit er een grotere groep aan de negatieve kant. Maar 153 euro per maand is natuurlijk ook een fors bedrag. Je zal misschien niet meteen in problemen komen, maar het is in deze dure tijd toch risicovol."
© ANP

Voorzorgsprincipe

Jellinek ziet nog geen toename van verslavingscijfers, maar gaat uit van het voorzorgsprincipe en heeft daarom al meerdere keren alarm geslagen met het Trimbos Instituut en andere organisaties. "Er zit vaak veel tijd tussen het hebben van een probleem en het zoeken van hulp. Mensen schamen zich en proberen het eerst zelf op te lossen."
Ruim een op de vijf gokkers zijn jongvolwassenen tussen 18 en 24 jaar. Een kwetsbare groep, zegt Van Bakkum. "Zij zijn gevoelig voor gokproblemen, want ze overzien de consequenties onvoldoende, dat heeft te maken met de ontwikkeling van de hersens op die leeftijd." Ook mensen met een verstandelijk beperking, mentale problemen of een lage economische status, blijken extra kwetsbaar voor gokken.
Waarom hebben we de markt gereguleerd als de voorwaarden niet worden nagekomen?
Floor van Bakkum, manager Preventie bij Jellinek
De verslaafden die hulpverlener Marco in Utrecht spreekt zijn tussen de 20 en 70 jaar. Het gaat vooral om mannen. "De 30-minners zijn vooral bezig met online gokken, soms in combinatie met casinobezoek." De sportweddenschappen zijn in trek. "Spelers denken daarbij te kunnen winnen op basis van hun kennis, maar het gaat vaak mis."
Marco ziet nog geen toename van verslaafden, maar statistisch gezien gaat dat zeker gebeuren. "Er wordt meer gegokt en ongeveer een op de tien gokkers komt in de problemen. Het duurt zeker een jaar voordat je vastloopt. Eerst maak je je eigen geld op, dan dat van de mensen om je heen, vervolgens ga je lenen en kan je in de criminaliteit belanden."

Snel ingrijpen

Online spelen is laagdrempelig en maakt afkicken nog lastiger. "Legale sites kan je laten blokkeren in het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen, maar er blijven illegale sites waar je kan gokken."
Tijd dus om snel in te grijpen, vinden verslavingsdeskundigen. Het verbod op gerichte gokreclame komt eraan en er moet meer haast worden gemaakt met het aanpakken van de nauwe verwevenheid tussen gokken en sport, vooral voetbal. Daarnaast moet de zorgplicht van aanbieders worden gehandhaafd. Jellinek: "Wij zien het verslavingsprobleem aankomen en dus moet er ingegrepen worden. Waarom hebben we de markt gereguleerd als de voorwaarden niet worden nagekomen?"