Rijkswaterstaat over miljoenen kostende vijver: 'Wij hebben niets verzwegen'
Utrecht - Rijkswaterstaat is van mening dat ze geen zaken hebben verzwegen in de nasleep van de verbouwing van hun kantoorpand Westraven. Na de verbouwing in 2008 bleek er een groot aantal zaken niet goed uitgevoerd te zijn. Het herstellen van die problemen heeft de Staat ruim 8 miljoen euro gekost. Veertien jaar later zijn nog steeds niet alle fouten verholpen. Onderdeel van de problemen was een lekke vijver, het herstellen daarvan kostte 3 miljoen euro. Tien jaar lang heeft Rijkswaterstaat (RWS) verzwegen dat de vijver lek was, tot op de dag van vandaag houden ze vol dat ze dat ook niet hoefden te vertellen; volgens RWS zijn alle problemen terug te voeren op ongewenste algengroei.
Sinds 2010 stelt RTV Utrecht vragen over de droogstaande vijver. Bert Pont, directeur Vastgoed bij Rijkswaterstaat, ontkent in alle toonaarden dat de omroep vals is voorgelicht. "Er is geen onjuiste informatie verstrekt. We hebben het steeds bij de kern van de zaak gehouden. De vijver is een probleem omdat er algengroei is." Op de vraag waarom de lekkages verzwegen zijn zegt RWS: "Dat is geen verzwijgen, ze (de voorlichters, red.) hebben zich bij de kern van de zaak gehouden, zover ze dat kunnen overzien." Ook het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) ontkent dat er dingen onder de pet zijn gehouden.
Wat was het probleem?
Sinds 2011 is bij Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf bekend dat de vijver lek is. Dat blijkt uit documenten die met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) in 2020 beschikbaar kwamen. Uit die stukken bleek dat een bureau in opdracht van het RVB onderzoek deed, en vaststelde dat de vijver lek is, en dat dit kwam door constructiefouten. Volgens het RVB lag de verantwoordelijkheid bij de bouwer. Die zei op zijn beurt dat het leegpompen van de vijver de oorzaak was van de lekkages.
Die vijver is in 2008 aangelegd, als onderdeel van een grote verbouwing van het kantoorpand Westraven, langs het Amsterdam-Rijnkanaal en de A12. De vijver was ondiep en liep als een slotgracht rond het pand, en kostte destijds 300.000 euro. Hij moest gevuld worden met helder water, zodat het pand in de vijver weerspiegeld werd. Maar het liep anders, algen vertroebelden het water. En dus werd de vijver leeggepompt.
De droge vijver viel op, en dus stelde RTV Utrecht vanaf 2010, en jaren daarna, vragen. Terwijl in 2011 bekend was dat de vijver lek was, hebben woordvoerders van RWS dat tot 2020 verzwegen. Ook bleek de informatie die RWS verstrekte onvolledig en werden interview-verzoeken geweigerd. Pas deze maand stonden RWS en het RVB een interview toe.
Architect meldt lekke vijver
De zaak kwam aan het rollen toen een architect in 2020 op zijn website melding maakte van het herstel van de vijver, het bureau had opdracht gekregen een ontwerp te maken voor herstel van een lekke vijver van RWS. Het bleek om dezelfde vijver te gaan. Algengroei bleek niet het probleem, zei architect Ben Kuipers eerder: "Algengroei? Mmm, wonderlijk. Dat staat niet in mijn opdracht, nee." Nog altijd zijn niet alle fouten van de verbouwing uit 2008 hersteld. Vorig jaar is de oude vijver voor een deel afgebroken en is een nieuwe vijver aangelegd. Volgend jaar wordt de rest van de lekke vijver aangepakt.
(Tekst loopt door na de afbeelding)
Over de aansprakelijkheid van de lekkages maakte het RVB lang ruzie met de aannemers. Uiteindelijk werd er een geheime schikking getroffen tussen het RVB en de aannemer. Die behelsde een bijdrage van de aannemer bij het herstel. Maar sindsdien is er nog wat opmerkelijks gebeurd, RWS beweert niet langer dat constructiefouten aan de basis liggen van de lekkages, maar dat het leegpompen waarschijnlijk de oorzaak is.
Aannemer ontevreden
Roel Rentenaar is projectmanager namens het Rijksvastgoedbedrijf, hij geeft aan dat de aannemer niet blij was met de conclusie van het onderzoek dat er sprake was van constructiefouten. "Onderzoeken kunnen natuurlijk veel zeggen, maar uiteindelijk gaat het er om of je dat ook kunt vaststellen", zegt hij. "De aannemer heeft ook een aantal andere dingen gezegd, die van invloed zouden kunnen zijn op het ontstaan van de problemen. We zijn er dus nooit uitgekomen wie er juridisch aansprakelijk is voor die lekkages."
Dat is geen verzwijgen, ze hebben zich bij de kern van de zaak gehouden
Als er vragen worden gesteld, tussen 2010 en 2020, rept RWS met geen woord over lekkages en constructiefouten. Intern worden vragen van RTV Utrecht wel besproken. Op 4 juni 2020 schrijft een ambtenaar over de lekkages: "Er is nog veel meer te vertellen over de vijver. Verzakkingen, scheuren in de rand, uitdrogen van de ondergrond waardoor dit optreed." In het uiteindelijke antwoord een week later staat geen woord over lekkages of constructiefouten. De werkelijke problemen met de vijver worden onder de pet gehouden.
Uit de Wob-stukken bleek verder dat de problemen veel groter waren. Naast de vijver waren er jaren na de oplevering nog 21 anderen pijnpunten. Het grootste probleem was de gevel, zowel de ruiten als het geveldoek vertoonde ernstige gebreken. Ook daar meldden de woordvoerders van RWS niets over.
(Tekst loopt door na de afbeelding)
Een onderzoeksbureau deed onderzoek en kwam tot de conclusie dat er een gevaarlijke situatie was ontstaan voor gebruikers van het pand en passanten. Onderzoeksbureau Nebest schreef in maart 2015: “Nebest stelt vast dat hier momenteel sprake is van een risicovolle situatie in relatie tot de veiligheid van gebruikers en passanten.” Maar dat er sprake is geweest van risico's wordt ontkend door Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en door minister De Jonge. Die laatste schrijft aan Tweede Kamer: "Voor gebruikers en passanten is er nooit een gevaar geweest vanwege het spontaan knappen van ruiten of vanwege andere gebreken."
Het geheel aan fouten heeft vele miljoenen gekost, die deels voor rekening van de bouwcombinatie zijn gekomen en deels voor rekening van de belastingbetaler. Wat voor rekening is gekomen van de aannemer is niet duidelijk, want daar wil het Rijksvastgoedbedrijf geen mededelingen over doen. "Daar hebben wij geen inzicht in", zegt Rentenaar. Voor een deel is dat niet waar, omdat er over de verdeling van de kosten van de vijver onderhandeld is met de aannemer, maar ook daar wil Rentenaar niets over zeggen: "Daar kan ik geen uitspraken over doen omdat dat vastligt in contractuele overeenkomsten." Wat het de staat gekost heeft is inmiddels wel bekend, namelijk ruim 8 miljoen euro.
Schuldvraag
Wie er schuld heeft aan het debacle wordt niet duidelijk. De bouwcombinatie met daarin BAM, verwijst voor commentaar steevast naar het Rijksvastgoedbedrijf. En die zegt over de schuldvraag: "Ja, dat is heel complex. Dat heeft te maken met de ontwerpverantwoordelijkheid, de uitvoeringsverantwoordelijkheid, de verantwoordelijkheid voor het onderhoud, er zijn verschillende bedrijven bij betrokken, er hebben techneuten naar gekeken, juristen naar gekeken, en de conclusie is dat er niet eenduidig is vast te stellen wie hoofdaansprakelijk is en dus ook niet wie er hoofdaansprakelijk is voor de kosten."
Wie zich niet verantwoordelijk voelt voor de fouten is de oorspronkelijke ontwerper van de verbouwing, architectenbureau Cepezed. Woordvoerder Miran de Groot benadrukt dat zijn bureau de fouten niet aangerekend kan worden. “Waar onze verantwoordelijkheid ophoudt, dat is bij het ontwerp.” Cepezed wil niet ingaan op wie er wel verantwoordelijk is voor de fouten. De Groot blijft achter het ontwerp staan. “Het ontwerp is zeker duurzaam, dat de uitvoering anders is gelopen, doet niets af aan het ontwerp.” Cepezed tekent voor het ontwerp van de renovatie van de gebouwen, maar niet voor de vijver rond het gebouw, die werd destijds ontworpen door landschapsarchitect Wes & Partners.
Deel interview over het onvolledig informeren van de pers
