Aan deze eisen moeten vernieuwende middelbare scholen in Utrecht voldoen

Het onderwijs in Nederland is vrij. Dit betekent dat iedereen die dat wil een school op kan richten. De richting van de school, zoals op religieus of levensbeschouwelijk vlak, mag daarbij zelf bepaald worden. Zowel openbare als bijzondere scholen ontvangen subsidies van de overheid.

De Onderwijsinspectie heeft een waslijst aan voorwaarden voor nieuwe scholen. Na een kwaliteitstoets wordt advies uitgebracht aan het ministerie. Allereerst zijn er zes zogenoemde deugdelijkheidseisen. De scholen moeten daaraan voldoen om überhaupt in aanmerking te komen voor bekostiging door de overheid.

Lees ook: Spannende week voor onderwijspioniers: welke nieuwe scholen krijgen we in Utrecht?

Het is de bedoeling dat initiatiefnemers op hoofdlijnen aantonen hoe hun school invulling geeft aan de onderwijskerndoelen en het wettelijke taal- en rekenniveau. Scholen moeten daarnaast actief burgerschap en sociale cohesie bevorderen. "Het onderwijsaanbod dient zich herkenbaar te richten op bevordering van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat", aldus de Onderwijsinspectie.

Belangrijk is ook dat er een passend onderwijsaanbod is voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Scholen moeten bovendien kunnen laten zien hoe ze zicht houden op de ontwikkeling van de leerlingen en hoe ze de onderwijsuren invullen. Ook wordt gekeken of sprake is van een scheiding tussen het bestuur en het toezicht daarop.

Dan zijn er nog negen andere elementen die de Onderwijsinspectie tegen het licht houdt. Het gaat om zaken als de meerjarenbegroting, de vrijwillige ouderbijdrage, het onderwijswachterstandenbeleid, de huisvestigingsverwachtingen, personeelsbeleid en -bekwaamheid.

Deze aspecten worden niet betrokken in het advies aan het ministerie. Ze hebben volgens de inspectie meer een stimuleringsfunctie. "Het is bedoeld om initiatiefnemers bewust te maken van aandachtspunten die van belang zijn bij het starten van een nieuwe school. Daarbij kan de inspectie ook wijzen op mogelijke lacunes in de plannen. Dit verhoogt de kans dat de scholen die van start gaan succesvol zullen zijn, zowel op de korte als op de lange termijn."

De wet 'Meer ruimte voor nieuwe scholen' die dit jaar inging, maakt het mogelijk scholen te stichten die buiten de traditionele religieuze en pedagogische richtingen vallen. Belangstellenden kunnen met een ouderverklaring een nieuwe school ondersteunen. Dat gaat via DigiD. Daarmee kan de initiatiefnemer aantonen dat er genoeg belangstelling voor de school is.

De nieuwe wet is bedoeld om het onderwijs te moderniseren. En daarvoor is veel animo. Landelijk zijn er 70 ideeën voor basisscholen en 32 voor middelbare scholen. Alle initiatieven zijn online te vinden bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van het ministerie.

Als de nieuwe scholen komende vrijdag genoeg ouderverklaringen hebben, worden ze beoordeeld door de Onderwijsinspectie. Het ministerie neemt dan voor 1 juni volgend jaar een besluit of de scholen worden bekostigd door de overheid. De gemeente Utrecht gaat over de huisvesting. Als alle stappen zijn doorlopen kunnen nieuwe scholen in 2023 open.

Het Al Amana College moet plek krijgen in Overvecht en voorziet duidelijk in een behoefte, want directeur-bestuurder Abdelkarim Salihi heeft naar eigen zeggen al genoeg ouderverklaringen binnen. In Utrecht zitten al islamitische basisscholen, maar een middelbare school is er nog niet.

Agora staat voor inclusief onderwijs, waar kinderen plezier hebben in leren. Er wordt vertrouwd op hun natuurlijke nieuwsgierigheid en ontwikkelbehoefte. "Om kinderen gelijke kansen te geven moet je ze ongelijk behandelen", luidt het motto.

O3 Utrecht is een experimenteel initiatief van twee ervaren schoolleiders, Jacomijn de Vries en Guido Bastiaans. Het onderwijs op O3 Utrecht gebaseerd op de Unesco-doelstellingen. "Het gaat daarbij om de door alle VN-lidstaten onderschreven 17 duurzame ontwikkelingsdoelen die bijdragen aan het beëindigen van armoede, ongelijkheid en klimaatverandering in 2030", vertelt Bastiaans.