Van Rossem Vertelt over de Utrechtse predikant die met 800 volgelingen naar Amerika trok

UTRECHT - Misschien ken je de beelden wel: middenin de Amerikaanse staat Iowa ligt een groot Nederlands openluchtmuseum. Niet te missen zijn de grachtenpandjes, bruggen en vele molens. Het is niet geheel verwonderlijk dat Nederland er zo geliefd is, want het naastgelegen stadje Pella is ruim 170 jaar geleden gesticht door landgenoten.
Maarten over de Utrechtse predikant die met 800 volgelingen verhuisde naar Amerika

Hendrik Scholte, een intrigerende man

Leider van deze groep van achthonderd landgenoten was Utrechter Hendrik Scholte. Zoon van rijke ouders met een suikerraffinaderij. Hij is 22 als zijn ouders overlijden en hij hun gehele vermogen erft. Met het geld studeert hij theologie, zijn manier om betekenis aan zijn leven te geven. "Een intrigerende man, die Scholte", begint Maarten zijn zoektocht op de Utrechtse begraafplaats Soestbergen.
Michiel van Diggelen uit Zeist schreef een boek over hoe deze theologiestudent uiteindelijk de leider van achthonderd emigrerende gelovigen wordt. "De dood speelde een belangrijke rol in het leven van Scholte. Niet alleen was hij jong wees, ook zijn eerste vrouw overlijdt als ze pas een paar jaar getrouwd zijn." De rol van Scholte in de Nederlands Hervormde kerk wordt steeds belangrijker en als de regering haar invloed op de kerk uitbreidt, leidt hij de afscheiding van de kerk.
Michiel van Diggelen schreef de historische roman 'De Exodus van Henrdik Peter Scholte'. In het voorjaar verschijnt het tweede deel.

Een 19e-eeuws rebel

"Hij was een rebel", aldus van Diggelen. "Hij bracht het evangelie zoals het volgens hem bedoeld was. Het is een man die - mede door zijn financieel onafhankelijke positie - gewend was zijn eigen beslissingen te nemen." Scholte krijgt veel volgelingen en is zelfs de eerste in Nederland met een éigen kerk die achter zijn huis aan de Nieuwegracht staat.
Het waren de jaren van ellende. Van cholera, Belgen die in opstand kwamen en de aardappelcrisis. Volgelingen van Scholte hebben honger, zijn werkloos en maar wát bereid hem te volgen naar betere oorden. "Ze kiezen uiteindelijk voor Iowa in de Verenigde Staten", zegt schrijver Van Diggelen. "Het lijkt misschien niet logisch, maar het is er vruchtbaar en het land is spotgoedkoop. Achthonderd mensen volgen hem en gaan met verschillende grote zeilschepen de Atlantische Oceaan over. Twee maanden zullen ze onderweg zijn."
Scholte is ook in Iowa, waar de gemeenschap neerstrijkt in wat nu het dorp Pella is, de onbetwistbare leider. Hij leidt de kerk, helpt het stadje verder uitbouwen en sticht twee fabrieken: een steenoven en een houtzagerij. Scholte overlijdt relatief jong, hij is dan 63. Scholtes huis, 'Scholte House', is nu een monument en museum.