VVD in De Bilt buitenspel gezet na politieke soap over opstappen wethouder Landwehr

© RTV Utrecht / Gemeente De Bilt
DE BILT - Na een urenlange vergadering in de gemeenteraad van De Bilt is de VVD buitenspel gezet. Een ruime meerderheid van de raad nam een motie aan waarin wordt gesteld de opgestapte VVD-wethouder André Landwehr niet te vervangen. Zijn portefeuille wordt over de zittende drie wethouders verdeeld.
Aanleiding voor het verhitte debat dat vier uur duurde was het plotselinge opstappen van Landwehr. Hij liet weten dat van tevoren met zijn partij was afgesproken dat hij slechts drie jaar wethouder zou blijven. Tot stomme verbazing van vrijwel de gehele gemeenteraad, die niets van die afspraak wist en zich afvroeg waarom de wethouder er een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen mee ophield.

Wel of geen afspraak?

VVD-fractievoorzitter Henric de Jong Schouwenburg stelde daarna in het AD dat er helemaal geen afspraak was om eerder te stoppen. Wel zou Landwehr vrij snel na zijn aantreden hebben aangegeven dat de partij moest zorgen dat er een opvolger voor hem klaarstond. Hij bleef immers in Vianen wonen en was als ervaren bestuurder naar de gemeente gehaald nadat de VVD in De Bilt aanvankelijk geen geschikte kandidaten in de eigen omgeving kon vinden.
In het lange debat van gisteravond bleef het onduidelijk hoe de vork nu precies in de steel zat. De Jong Schouwenburg kon de raadsleden van de andere partijen niet overtuigen van zijn verhaal. Wel gaf hij toe dat hij zich schaamt voor hoe dit alles zo is gelopen en dat de communicatie gebrekkig is geweest.
Ondertussen liepen de emoties in de raad steeds verder op. De VVD had eerder aangegeven raadslid Kees Lelivelt naar voren te willen schuiven als opvolger van Landwehr, maar dat ging er bij een meerderheid van de raad niet in. In plaats daarvan werd er een motie aangenomen om zonder de VVD verder te gaan. De drie overige collegepartijen D66, GroenLinks en CDA gaan nu door in een minderheidscoalitie.

Kans

Een dag later kijken partijen heel verschillend terug op de raadsvergadering. Zo zegt Krischan Hagedoorn van de PvdA dat hij nog veel vragen heeft, maar dat er door de motie wel een streep onder de kwestie gezet kan worden. "Dit is een kans om op een nieuwe manier samen te werken", zegt hij over de nieuwe verhoudingen in de raad.
VVD-fractievoorzitter De Jong Schouwenburg kijkt daar heel anders tegenaan. Hij ziet in de gebeurtenissen van donderdagavond het resultaat van een spanning die al jaren werd opgebouwd. Al langer botste het in de coalitie tussen de VVD en GroenLinks, zegt hij. Volgens hem was de coalitiepartij bezig om de stoelpoten onder André Landwehr weg te zagen.

Nare teringhonden

Hij haalt onder meer het laatste debat over de woningbouw op de Schapenweide aan. De Jong Schouwenburg stelt dat GroenLinks zich niet aan het coalitieakkoord hield en zich tegen Landwehr keerde.
"Dat gaf ons geen goed gevoel", zegt De Jong Schouwenburg. "Het fundament onder deze coalitie was weg." Daarbij zijn ook de gebeurtenissen van afgelopen week hard bij hem aangekomen, waarbij hij zelfs een dreigmail binnenkreeg. "Daarin stond dat er bij de VVD een heleboel nare teringhonden waren, waarvan de stembanden geamputeerd moesten worden."
De VVD-er liet burgemeester Potters en zijn mede-raadsleden van de bedreiging weten, maar kreeg naar eigen zeggen alleen van Peter Schlamilch van Forza De Bilt een reactie. Dat steekt hem. Hij laat overigens weten binnenkort bij de politie aangifte te doen.

Sfeer verpest

Hoe het nu met zijn partij binnen de raad verder moet, weet De Jong Schouwenburg nog niet. Maar de verhoudingen moeten sowieso beter. "De sfeer in de raad was al verpest", zegt hij. "Er moet een cultuuromslag plaatsvinden."
Gevraagd of zijn partij stappen gaat ondernemen om die cultuur te verbeteren, reageert hij afwachtend. "Ik weet niet of dat bij ons vandaan moet komen. Wij hebben ons altijd positief opgesteld. We moeten nu eerst onze knopen tellen."
Ook de PvdA erkent dat er geïnvesteerd moet worden in een betere cultuur, maar kijkt toch een stuk positiever naar de toekomst. "We moeten niet meer denken in oppositie en coalitie", zegt Hagedoorn. "Ik zou graag zien dat de hele raad meehelpt om de periode tot de volgende verkiezingen af te maken. We willen daar zelf ook praktisch naar kijken."
Wat daarbij de rol wordt van de VVD is alleen nu nog niet duidelijk. Of de partij bijvoorbeeld het coalitieakkoord blijft steunen, weet De Jong Schouwenburg niet. "Daar zijn wij nog lang niet aan toe", zegt hij. En of er ook goed met de andere partijen samengewerkt kan worden, moet hij nog zien. "Maar laat ik het zo zeggen: ik heb daar nog geen goed gevoel over."

Kamervragen

De kwestie met Landwehr heeft inmiddels ook de aandacht van de landelijke politiek gekregen. Tweede Kamerlid Renske Leijten van de SP wil opheldering van de minister van Binnenlandse Zaken over de kwestie.
"Wat vindt u van afspraken tussen partijen en wethouders dat zij de volledige zittingstermijn bij voorbaat niet afmaken, zeker als daar geen openheid over is?", vraagt het Kamerlid onder meer. Ook wil ze van de minister weten of het mogelijk is in dit geval geen wachtgeld uit te keren aan de wethouder. "Zo niet, bent u bereid met een voorstel te komen zodat dit wel een mogelijkheid wordt?", vraagt Leijten aan demissionair minister Ollongren. De minister heeft nog niet gereageerd op de kwestie.