Nalatige gemeenten willen inhaalslag om Utrechtse energiedoelen tóch te halen

Vorige week werd de besluiteloosheid van de lokale overheid opnieuw duidelijk in een onderzoek van de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU). De politiek is niet daadkrachtig genoeg: tientallen duurzame initiatieven liggen op de plank te wachten omdat gemeenten niet doorpakken met groen beleid.

Oorzaken: de gemeenteraad lag dwars, het college van B&W had geen concrete aanpak of bewoners tekenden met succes verzet aan. En ook het streven om dit jaar al 10% duurzame energie in de regio op te wekken is niet gehaald. Een rekenkamerrapport adviseerde daarop dat de provincie meer de regie moet pakken. In het huidige coalitieakkoord van Gedeputeerde Staten is de energietransitie met miljoeneninvesteringen een topprioriteit.

Een samenwerking tussen onder andere gemeenten, provincie, netbeheerders, natuurverenigingen en belangengroepen moet in een zogeheten Regionale Energie Strategie (RES) het groene beleid uit het slop trekken. Alle duurzaamheidswethouders zullen de resultaten uit deze overleggen de komende maanden met concrete voorstellen de gemeenteraden moeten overtuigen van het belang van zonnepanelen en windmolens.

In de overleggen van de RES verdwijnen alle taboes van tafel. De bermen langs de snelwegen zijn beoogde locaties voor kilometerslange stroken met zonnepanelen, windmolens zouden zo maar eens boven de bomen van de Utrechtse Heuvelrug uit kunnen steken en fabrieken en bedrijven gaan een nog grotere rol spelen in het verwarmen van woningen. Onderzoeken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn in volle gang.

De afwachtende houding van de lokale overheid is in Renswoude duidelijk zichtbaar. De jonge wethouder Sander van 't Foort (ChristenUnie) is daar sinds 2018 de eerste bestuurder ooit in de gemeente die zich met duurzaamheid gaat bezighouden. Ook werkt er nu voor het eerst een ambtenaar op het gemeentehuis aan beleid voor groene energie.

Van 't Foort steekt voor de vertraging de hand in eigen boezem. "Ik denk dat het echt met politiek te maken heeft en met de prioriteit van de partijen die dan aan de macht zijn." Zijn ChristenUnie werd van de kleinste fractie in de gemeenteraad met 4 zetels ineens de grootste. Dat bevestigt volgens hem dat er nu duurzaam gehandeld moet worden in Renswoude. "Een van onze belangrijkste punten is duurzaamheid. Dat is nu de politieke realiteit."

Als vertegenwoordiger van alle wethouders in samenwerkingsverband FoodValley zit hij aan de tekentafel van nieuwe opweklocaties in de RES van zijn regio. Over een gebied dat reikt van Nijkerk en Barneveld tot Veenendaal en Rhenen staan meerdere vraagtekentjes voor plekken van windmolens en zonnepanelen.

Voor de gemeente van Van 't Foort houdt dat in dat er in de polders tussen Veenendaal en Renswoude mogelijk windmolens neergezet worden. De gemeente Veenendaal heeft het conceptplan ook onderschreven. "Dit gebied staat op de kaart als zoeklocatie voor wind", aldus de wethouder. Volgens hem was dit scenario voor hij wethouder was ondenkbaar.

Van 't Foort realiseert zich dat een molen ingrijpend kan zijn voor het aanzicht van de groene boerenweides, maar door gebrek aan tijd is er haast bij. Niets doen is geen optie. "Het alternatief is zonneweides, veel meer hebben we nu nog niet. En daarmee verandert het landschap ook."

Niet alleen in de FoodValley wordt samengewerkt in een RES. Ook Utrecht (en de samenwerkende gemeenten in de U16) en Amersfoort (met de omringende Eemland-gemeenten) hebben een RES. In de rest van Nederland zijn ook gemeenten in soortgelijke verbanden met dit soort overleggen bezig.

De plannen die daar worden afgesproken moeten in 2021 door alle gemeenteraden zijn geloodst. Op 2025 moeten door de gemeente alle benodigde vergunningen voor zonnepanelen en windmolens zijn afgegeven. In 2030 moet in onze regio 49% van de duurzame energie opgewekt worden. In 2040 moet de hele provincie Utrecht klimaatneutraal zijn. Dat is 10 jaar eerder dan Nederland, dat volgens het Klimaatakkoord de doelstelling heeft om in 2050 zo goed als onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen.